Υπόθεση Πάτρας: «Ας μιλήσουμε για το συλλογικό τραύμα…»

06:02 5/4/2022 - Πηγή: Το Ποντικι

Σε μια περίοδο όπου βρισκόμαστε συνεχώς εκτεθειμένοι σε βιαιότητες κάθε είδους – η πανδημία και ο παρατεταμένος εγκλεισμός, οι γυναικοκτονίες, οι έμφυλες διακρίσεις και οι καθημερινές πράξεις βίας σε κάθε διάσταση της ζωής μας, ο πόλεμος, η κλιματική αλλαγή και η ανελέητη ακρίβεια σημαντικών αγαθών – η υπόθεση της Πάτρας μας ωθεί να στρέψουμε τα βλέμματά μας με βαθιά θλίψη και ανείπωτο θυμό.

Έχοντας στο μικροσκόπιο μια απόλυτα ειδεχθή πράξη που οδήγησε στο θάνατο τριών μικρών κοριτσιών, μια πρακτική διάγνωσης και διατύπωσης

αυθαίρετων συμπερασμάτων προς τα πρόσωπα που εμπλέκονται σε αυτή την υπόθεση είναι τουλάχιστον επικίνδυνη και στιγματιστική.

Η απόδοση ψυχολογικών ερμηνειών σε πρόσωπα που έχουν τελέσει κάποιο έγκλημα αναπαράγει το στίγμα περί «επικίνδυνων ψυχικά ασθενών» και αφορά σε έναν από τους μύθους γύρω από την ψυχική ασθένεια, τη στιγμή που πλήθος ερευνών καταρρίπτει τη σύνδεσή της με την όποια «επικινδυνότητα» αυτής. Κατόπιν, για τους ειδικούς ψυχικής υγείας, αποτελεί αντιδεοντολογική πρακτική η αναφορά σε άτομα με τα οποία δεν εργαζόμαστε συμβουλευτικά/ θεραπευτικά – πόσο μάλλον χωρίς την άδειά τους – καθώς και στις ενδεχόμενες ψυχολογικές συνιστώσες που μπορεί να συντέλεσαν ώστε να διαπράξουν ένα έγκλημα.

Σε τι χρειάζεται ωστόσο να εστιάσουμε γύρω από αυτή την υπόθεση; Ένα έγκλημα αναντίρρητα τελείται εντός μιας κοινωνίας και υπό αυτό το πρίσμα απαιτείται να το εξετάζουμε. Ως κοινωνία λοιπόν, σε ένα πρώτο επίπεδο, παρακολουθούμε συγκλονισμένοι την μητέρα των τριών κοριτσιών να έχει συλληφθεί και να της απαγγέλλονται οι πρώτες κατηγορίες. Έτσι, η εικόνα της μητέρας στην κοινωνία μοιάζει να απομυθοποιείται και να αποεξιδανικεύεται.

Το πρότυπο της μητέρας που φροντίζει, θρέφει και προστατεύει μοιάζει να καταρρίπτεται, με αποτέλεσμα να παρουσιάζουμε ιδιαίτερη δυσκολία να αποδεχθούμε μια μητέρα ως δυνητικά κακοποιητική, σε σημείο εγκληματικό. Η φράση «αυτή δεν είναι μάνα» ακούγεται εκκωφαντικά σε διαλόγους και σε καθημερινές συζητήσεις, θέλοντας να αφαιρέσει την μητρική διάσταση από τέτοιου είδους εγκλήματα και να προστατέψει το μητρικό πρότυπο που δεν σφάλει, δεν παραμελεί και δεν κακοποιεί.

Σε ένα δεύτερο επίπεδο, στεκόμαστε σοκαρισμένοι απέναντι στην αντίδραση του κόσμου που, μ’ ένα κινητό κι ένα παιδί στο χέρι, αποζητά με σθένος «δικαιοσύνη» και απαιτεί ανατριχιαστικά το «θάνατο» των υπαίτιων. Σα να θέλει – θα λέγαμε – να ξορκίσει το κακό από τους κόλπους της κοινότητας του, να αποδιώξει το δαιμόνιο που πλησιάζει, να εξορίσει τα πρόσωπα μιας ιστορίας που διαταράσσουν την τάξη πραγμάτων. Δεν μπορεί λοιπόν να παραμείνει ασχολίαστη η ανθρωποφαγική στάση του πλήθους, που σπεύδει να καταδικάσει και να απαιτήσει μια παραδειγματική τιμωρία. Ένα σημείο των καιρών που διανύουμε, που με κάθε ευκαιρία και σε κάθε συνταρακτική είδηση κάνει την εμφάνισή του.

Η υπόθεση της Πάτρας έχει λειτουργήσει σαν το σημείο μηδέν που φέρνει στην επιφάνεια όλα τα γεγονότα που μαστίζουν τη σημερινή μας κοινωνία και που αφήνουν το αποτύπωμά τους ως ένα βαθύ συλλογικό τραύμα. Όλοι, συντονισμένοι με τις λεπτό προς λεπτό εξελίξεις, φαίνεται να αποκτούμε πληγές σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο, καθώς παρατηρούμε μουδιασμένοι ανυπεράσπιστες ζωές να χάνονται. Η ύπαρξή μας μοιάζει να κλονίζεται από τα θεμέλιά της και όσα μέχρι πριν λίγα χρόνια αποτελούσαν δεδομένα και αναφαίρετα, στο παρόν φαίνεται να είναι υπό κρίση. Τα γεγονότα είναι καταιγιστικά και το έργο των αστυνομικών και δικαστικών αρχών είναι να διαλευκάνουν την υπόθεση και να αποδώσουν δικαιοσύνη.

Ως κοινωνία μπορούμε για αρχή να σταθούμε σε όσα μας προκαλεί ο θάνατος της Ίριδας, της Μαλένας και της Τζωρτζίνας και να αφουγκραστούμε τις απαιτήσεις της σημερινής εποχής. Να διεκδικούμε κοινωνική πρόνοια και δομές φροντίδας που θα λειτουργούν προληπτικά και προστατευτικά, επιστημονικές παρεμβάσεις σε κάθε πεδίο και ουσιαστική επικοινωνία εντός κάθε ιστού του οποίου γινόμαστε μέρος – στην οικογένεια, το σχολείο, την εργασία και όλη την ευρύτερη κοινότητα.

Η Σπηλιοπούλου Ασπασία είναι ψυχολόγος, M.Sc. «Ταυτότητες και Διαπροσωπικές Σχέσεις»

Διαβάστε επίσης:

Ο πόλεμος και ο σκύλος!

Πολιτική σταθερότητα και κρίση αντιπροσώπευσης

Επικίνδυνη για το λαό η εμπλοκή της χώρας στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο