Ενας σπουδαίος Ελληνας Ευρωπαίος

14:30 2/4/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Υπάρχουν άνθρωποι που χωρίς να έχουν λάβει ή διεκδικήσει τον ηχηρό «έπαινο του δήμου και των σοφιστών» έχουν διαδραματίσει ξεχωριστό ρόλο στην ελληνική ιστορία. Μια τέτοια περίπτωση είναι αναμφίβολα ο καθηγητής Αχιλλέας Μητσός που έφυγε από τη ζωή αυτές τις μέρες σε ηλικία 78 ετών. Ο ρόλος του υπήρξε κομβικός στη διαδικασία διαμόρφωσης των συνθηκών για την παραμονή και ομαλή ενσωμάτωση της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα / Ενωση ιδιαίτερα τα πρώτα δύσκολα χρόνια

όταν η ένταξη βρισκόταν σε αμφισβήτηση. Τεχνοκράτης υψηλής κατάρτισης, Ευρωπαίος οραματικών πεποιθήσεων, διανοούμενος της Αριστεράς με ανοιχτό, καθαρό μυαλό, ήλθε στο υπουργείο Εξωτερικών ως κύριος σύμβουλος του υφυπουργού Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Γρ. Βάρφη τον Νοέμβριο 1981, λίγες εβδομάδες μετά την ανάληψη της εξουσίας από το ΠΑΣΟΚ. Κύρια αποστολή του διδύμου Βάρφη – Μητσού ήταν να «διαχειρισθεί τη σχέση – θέση της χώρας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα στην οποία είχε ενταχθεί ως πλήρες μέλος στις αρχές 1981. Πριν ανέλθει στη εξουσία ο πρωθυπουργός Α.Γ. Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ είχαν, ως γνωστόν, καταγγείλει την ένταξη ως καταστροφική για τη χώρα και ζητούσαν τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την αποχώρηση και τη σύναψη ειδικής σχέσης τύπου Νορβηγίας ή Γιουγκοσλαβίας!

Με την ανάληψη της εξουσίας Παπανδρέου και ΠΑΣΟΚ εγκατέλειψαν την ιδέα της αποχώρησης και αναζητούσαν μια ειδική σχέση μέσα στην ΕΟΚ «που να ανταποκρίνεται στα ελληνικά συμφέροντα». Την προσπάθεια αυτή ανέλαβε ο Γρ. Βάρφης, ουσιαστικά όμως ο Αχ. Μητσός. Συνεργαστήκαμε στενά στο έργο αυτό. Με επικεφαλής τον Αχιλλέα επεξεργαστήκαμε το περίφημο μνημόνιο για νέα σχέση που τον Μάρτιο 1982 η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ υπέβαλε στην ΕΟΚ/ΕΕ. Το μνημόνιο αυτό υπήρξε το καταλυτικό κείμενο που οδήγησε στα ΜΟΠ (Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα). Τα ΜΟΠ επέτρεψαν στην κυβέρνηση και το ΠΑΣΟΚ συνολικά να εγκαταλείψει τη στάση αμφισβήτησης (ή και άρνησης) προς την ευρωπαϊκή ενοποίηση και να μετεξελιχθεί σε βαθύτατα φιλευρωπαϊκό κόμμα. Το 1983 ο Αχ. Μητσός με τον Γ. Κρανιδιώτη εργάστηκαν για την οργάνωση της πρώτης ελληνικής προεδρίας στο Συμβούλιο Υπουργών της ΕΟΚ/ΕΕ. Δεν θα ξεχάσω «τον γύρο των πρωτευουσών» που πραγματοποιήσαμε με τον Αχιλλέα λίγο πριν από την ανάληψη της προεδρίας (από Ρώμη μέχρι Δουβλίνο και Κοπεγχάγη) και την έκπληξη των συνομιλητών μας στη διαπίστωση ότι συνδιαλέγονταν με ένα βαθύτατα τεχνοκρατικά καταρτισμένο team Ελλήνων. Δεν το περίμεναν. Στις αρχές του 1984 ο Αχ. Μητσός ακολούθησε τον Γρ. Βάρφη (ως επίτροπο) στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στην οποία ανέλαβε την υψηλότερη θέση, αυτή του Γενικού Διευθυντή Ερευνας, στην οποία άφησε ισχυρό αποτύπωμα.

Ο καθηγητής Αχ. Μητσός ήταν πάνω απ’ όλα υπεύθυνος έλληνας και ευρωπαίος πολίτης. Υπήρξε από τους συνιδρυτές του Ελληνικού Παρατηρητηρίου (Hellenic Observatory) της London School of Economics (LSE), μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΕΛΙΑΜΕΠ, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου, κ.ά. Και πολιτικά ένα φωτισμένο, ανοιχτό ευρωπαϊκό μυαλό στον χώρο της Αριστεράς. Με πλούσιο επιστημονικό και συγγραφικό έργο. Το βιβλίο που συνέγραψε (με συνεργάτες) «Η Προσχώρηση στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες» παραμένει μέχρι σήμερα η καλύτερη ανάλυση της Πράξης Προσχώρησής μας στην ΕΕ.

Πολλά καλοκαίρια βρισκόμασταν στον αγαπημένο του Μόλυβο. Οπου εκεί στις συζητήσεις μας μπορούσες να διαπιστώσεις ότι συνομιλούσες με έναν αναγεννησιακό, βαθιά φιλοσοφημένο άνθρωπο υψηλής παιδείας.

Αντίο Αχιλλέα, με βοήθησες σε πάρα πολλά…

Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του ΕΚΠΑ,

πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του ΕΛΙΑΜΕΠ