Ποιοι είναι οι «αιώνιοι»;

03:02 17/2/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Το φαινόμενο των λιμναζόντων φοιτητών δεν είναι καινούργιο. Μετρά αρκετές δεκαετίες, ώστε σήμερα σχεδόν ένας στους δύο εγγεγραμμένους φοιτητές των ελληνικών πανεπιστημίων να έχει ξεπεράσει το ανώτατο όριο φοίτησης. Η δαιμονοποίηση της διαχείρισης του θέματος επίσης δεν είναι κάτι καινούργιο. Και στο παρελθόν υπήρξαν νομοθετικές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση του προβλήματος, καταργήθηκαν όμως με επόμενους νόμους, αναγάγοντας ένα ζήτημα κοινής λογικής σε μείζον ιδεολογικοπολιτικό πρόταγμα. Κάπως έτσι οι «αιώνιοι» φοιτητές απέκτησαν μυθικά χαρακτηριστικά, από άτομα έγιναν αριθμοί και όσο κάθε

χρόνο μεγάλωναν οι αριθμοί εξελίχθηκαν σε ιδέα και σε ένα κίνημα ωχαδερφισμού, που επιβίωσε πατώντας πάνω σε κομματικές αγκυλώσεις.

Τι γνωρίζουμε, όμως, πραγματικά για αυτούς τους 333.790 ανθρώπους;  Γνωρίζουμε ότι στη συντριπτική τους πλειονότητα δεν έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους, καθώς δεν έχουν κρατήσει απολύτως καμία επαφή με τα ιδρύματά τους, τα οποία είναι αμφίβολο εάν σήμερα είναι σε θέση να γνωρίζουν ότι κάποιοι από τους εγγεγραμμένους εδώ και δεκαετίες φοιτητές τους δυστυχώς μπορεί πλέον να μη βρίσκονται καν εν ζωή…

Υπάρχει ένα μικρότερο ποσοστό λιμναζόντων φοιτητών που κατά καιρούς υποβάλλουν δηλώσεις μαθημάτων, αλλά αδυνατούν να τελειώσουν τις σπουδές τους και τέλος ένας μικρός αριθμός φοιτητών που βρίσκονται κοντά στο πτυχίο με αντίστοιχες δυσκολίες. Στην προηγούμενη Σύνοδο των Πρυτάνεων διατυπώθηκαν από τα ΑΕΙ κάποιες προτάσεις για την τελευταία κατηγορία αυτών των φοιτητών και ο υπουργός Παιδείας, Κυριάκος Πιερρακάκης, ζήτησε την παράθεση συγκεκριμένων στοιχείων από κάθε Ιδρυμα, τα οποία και μελετώνται.

Δεν μπορεί, ωστόσο, να παραβλεφθεί ότι ο νόμος 4957/2022 προβλέπει με σαφήνεια και με έντονο το στοιχείο της κοινωνικής ευαισθησίας την κατ’ εξαίρεση υπέρβαση της ανώτατης χρονικής διάρκειας φοίτησης για συγκεκριμένες περιπτώσεις (για λόγους υγείας, εργασίας, ειδικών εκπαιδευτικών αναγκών κ.λπ.). Ο νόμος θα εφαρμοστεί, αυτό πρέπει να είναι σαφές, καθώς η οποιαδήποτε υποπερίπτωση μιας κατηγορίας ελάχιστων φοιτητών, δεν θα μπορούσε να αποτελέσει το άλλοθι για μια αναβλητικότητα, που δεν ωφελεί κανέναν και τίποτε. Οι Ελληνες και οι Eλληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις. Και πρέπει να γνωρίζουν ότι το δικαίωμα της δωρεάν παιδείας, που πληρώνεται από κάθε φορολογούμενο, συνεπάγεται και από την υποχρέωση ολοκλήρωσης των σπουδών σε εύλογο χρονικό διάστημα.

Γιατί; Διότι με βάση τα δεδομένα της Eurostat η Ελλάδα παραμένει η χώρα με τη μεγαλύτερη αναλογία φοιτητών ανά διδάσκοντα (49 φοιτητές/1), καθώς στον φοιτητικό πληθυσμό περιλαμβάνονται και οι μη ενεργοί φοιτητές με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την αξιολόγηση των ελληνικών ΑΕΙ στις διεθνείς κατατάξεις. Διότι οι «αιώνιοι» φοιτητές αποτελούν ακόμη μία διεθνή εξαίρεση για την Ελλάδα, καθώς δεν νοείται σε άλλη χώρα φοιτητής εγγεγραμμένος για 20 και 30 χρόνια. Και κυρίως διότι υπάρχουν μείζονα ζητήματα στα οποία τα πανεπιστήμια εστιάζουν, πραγματικά ζητήματα που έχουν να κάνουν με την εξωστρέφεια και διεθνοποίησή τους, τη σύνδεσή τους με την κοινωνία, το αντίκρισμα των πτυχίων τους στην αγορά εργασίας, την προσαρμογή τους στις μεγάλες αλλαγές που φέρνει η τεχνητή νοημοσύνη.

Οι παλιές παθογένειες του δημόσιου πανεπιστημίου – από το ακαδημαϊκό περιβάλλον, τη γραφειοκρατία, την αδιαφάνεια και αναξιοκρατία, τη δαιμονοποίηση της σχέσης με την επιχειρηματικότητα – είχαν βαθιές ρίζες και πολλά αίτια, ενώ έγιναν πολύ έντονες την περίοδο της οικονομικής κρίσης σε ένα περιβάλλον υποχρηματοδότησης, υποστελέχωσης και εγκατάλειψης των πανεπιστημιακών υποδομών. Τράφηκαν όμως όλες ανεξαιρέτως για δεκαετίες από μία νοοτροπία: την ακινησία, την αναποτελεσματικότητα εφαρμογής των νόμων. Αυτό από το καλοκαίρι του 2019 έχει αλλάξει και οι μεταρρυθμίσεις προχωρούν. Με διάλογο, με διάθεση για συγκλίσεις και βελτιώσεις όταν και όπου διαπιστώνονται προβλήματα. Ομως, οι νόμοι εφαρμόζονται.

Ο Νίκος Γ. Παπαϊωάννου είναι γενικός γραμματέας Ανώτατης Εκπαίδευσης, υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, πρώην πρύτανης ΑΠΘ