Σταθερές και δυνατές: Το χρονικό της αντίστασης των Παλαιστινίων γυναικών

21:09 17/2/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Ωστόσο, ο ρόλος των Παλαιστίνιων γυναικών στον αγώνα κατά του Ισραήλ είναι σημαντικά υποβαθμισμένος.

Η Nikki Keddie, Αμερικανίδα μελετήτρια της ιστορίας της Μέσης Ανατολής, αποδίδει αυτή την παραμέληση σε ζητήματα της ιστοριογραφίας που βασίζεται συχνά σε ανδροκεντρικά γραπτά.

Σύμφωνα με τα λόγια της Alison Baker, «οι γυναίκες δεν αναγνωρίζονται ούτε ως σημαντικοί παράγοντες της ιστορίας, ούτε ως αξιόπιστοι δημοσιογράφοι και ερμηνευτές της ιστορίας».

Η αντίσταση των Παλαιστινίων γυναικών: Πριν από το 1948

Οι Παλαιστίνιες γυναίκες συμμετείχαν ενεργά στον

αγώνα κατά του σιωνιστικού κινήματος από την ίδρυσή του.

Το 1921 ιδρύθηκε η Ένωση Αράβων Γυναικών της Παλαιστίνης με βάσεις στην Ιερουσαλήμ.

Η οργάνωση αυτή ξεκίνησε δυναμικές διαμαρτυρίες με αίτημα την ανάκληση της Διακήρυξης Μπάλφουρ, την παύση της εβραϊκής μετανάστευσης και τον τερματισμό των επιθέσεων κατά των Παλαιστίνιων.

Αντιπροσωπεία γυναικών από το Παλαιστινιακό Αραβικό Κογκρέσο Γυναικών επισκέφθηκε τον Βρετανό Ύπατο Αρμοστή, 1929

Κατά τη διάρκεια των ετών 1936-39, οι γυναίκες διαδραμάτισαν ενεργό και καθοριστικό ρόλο στον αγώνα κατά των Βρετανών.

Όχι μόνο πολέμησαν άμεσα, αλλά παρείχαν επίσης όπλα και στρατηγικές πληροφορίες στους μαχητές.

Οι γυναίκες ξεκίνησαν επίσης το μποϊκοτάζ των βρετανικών προϊόντων, υπονομεύοντας περαιτέρω την οικονομική σταθερότητα των αντιπάλων τους.

Καθώς οι άνδρες συχνά απουσίαζαν στη μάχη, οι γυναίκες ανέλαβαν να εξασφαλίζουν τη συντήρηση των οικογενειών τους αλλά και την ίδρυση φιλανθρωπικών ομάδων.

Αυτές οι προσπάθειες παρείχαν μια πλατφόρμα για γυναίκες από διαφορετικά οικονομικά στρώματα να καλλιεργήσουν σχέσεις, ενισχύοντας τον κοινωνικό ιστό της παλαιστινιακής κοινότητας.

Αντίσταση Παλαιστινίων ανδρών και γυναικών, 1936-1939

Η αντίσταση των γυναικών μετά τη δημιουργία του Ισραήλ

Σύμφωνα με το Σχέδιο Διαμερισμού των Ηνωμένων Εθνών του 1947, το Ισραήλ και η Παλαιστίνη έλαβαν το 56% και το 43% του παλαιστινιακού εδάφους, αντίστοιχα.

Ωστόσο, μετά την ίδρυση του Ισραήλ το 1948, αυτό επεκτάθηκε στο 78% του εδάφους, εκτοπίζοντας περίπου 7.50.000 Παλαιστίνιους.

Το γεγονός αυτό τιμάται κάθε χρόνο στις 15 Μαΐου ως Ημέρα Νάκμπα, που στα αραβικά σημαίνει «καταστροφή».

Οι Παλαιστίνιοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, χάνοντας τα υπάρχοντά τους και τις κοινωνικές τους δομές.

Παρά τις προκλήσεις αυτές, η Ένωση Παλαιστινίων Γυναικών συνέχισε να λειτουργεί στην Ιερουσαλήμ, τη Δυτική Όχθη και τη Γάζα.

Ο σχηματισμός της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) το 1964 αποτέλεσε σημαντική καμπή για τα γυναικεία κινήματα στην Παλαιστίνη.

Η 8η Δεκεμβρίου 1987 σηματοδότησε την επίσημη έναρξη της Πρώτης Ιντιφάντα. Για έξι χρόνια, οι μάχες στους δρόμους δόθηκαν και κερδήθηκαν με πέτρες (Εικόνα από τον Robert Croma μέσω του Flickr)

Ιδρύθηκαν οργανώσεις-κλειδιά, όπως η Ένωση Παλαιστινίων Γυναικών (PWA) το 1965 και η Γενική Ένωση Παλαιστινίων Γυναικών (GUPW) το 1965, που αποτέλεσαν ορόσημα στον αγώνα για τα δικαιώματα και τον ακτιβισμό των Παλαιστινίων γυναικών.

Αφού το Ισραήλ ανέλαβε τον έλεγχο των υπόλοιπων παλαιστινιακών εδαφών το 1967, η κατάσταση για τους Παλαιστίνιους επιδεινώθηκε.

Η κατοχή επηρέασε βαθιά τις Παλαιστίνιες γυναίκες, περιορίζοντας σημαντικά τις ευκαιρίες και τις ελευθερίες τους να συμμετάσχουν στον αγώνα.

Οι γυναίκες υπό κατοχή

Καθώς η ισραηλινή αγορά έγινε η πρωταρχική πηγή καθημερινών αναγκών και νέα εργοστάσια ιδρύθηκαν σε κατεχόμενη γη, οι γυναίκες εξαρτήθηκαν όλο και περισσότερο από αυτές τις οικονομικές δομές.

Το 1988 οι Παλαιστίνιες γυναίκες εκφράζουν περιφρόνηση προς τις IDF που ήταν τότε υπεύθυνες για τη σύλληψη και την κακομεταχείριση των Παλαιστινίων νέων (Robert Croma / Flickr)

Αυτή η εξάρτηση εμπόδισε τον πολιτικό τους ακτιβισμό και εδραίωσε την εξάρτηση από ένα οικονομικό σύστημα που ελέγχεται από την κατοχική δύναμη.

Επιπλέον, οι γυναίκες έπρεπε να συνεχίσουν να εκπληρώνουν παραδοσιακές ευθύνες, όπως τα παιδιά και το νοικοκυριό.

Έτσι οι Παλαιστίνιες γυναίκες υπέστησαν τρεις διαφορετικές μορφές καταπίεσης: πολιτική καταπίεση υπό την ισραηλινή διακυβέρνηση, διακρίσεις λόγω φύλου μέσα σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία και προκλήσεις στον εργασιακό χώρο.

Γυναίκες στον ένοπλο αγώνα

Εκτός από τη συμμετοχή τους σε ειρηνικές δραστηριότητες, πολλές Παλαιστίνιες γυναίκες συμμετείχαν επίσης ενεργά σε ένοπλους αγώνες.

Η Leila Khaled, μέλος του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PFLP), κέρδισε τη διεθνή προσοχή ως η πρώτη γυναίκα που έκανε αεροπειρατεία, εκτελώντας την πρώτη της αεροπειρατεία τον Αύγουστο του 1969 και επιχειρώντας άλλη μία το 1970 για να τραβήξει την παγκόσμια προσοχή στον παλαιστινιακό αγώνα. Η Shadia Abu Ghazaleh εντάχθηκε στον ένοπλο αγώνα μετά τον πόλεμο του 1967 και πέθανε ενώ ετοίμαζε εκρηκτικά. Η Dalal Mughrabi, μέλος του κόμματος Φατάχ, ηγήθηκε μιας επίθεσης το 1978, με αποτέλεσμα το θάνατό της και σημαντικές απώλειες στο Ισραήλ. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης ιντιφάντα, η Wafa Idris έγινε η πρώτη γυναίκα βομβίστρια αυτοκτονίας τον Ιανουάριο του 2002, ανατινάσσοντας τον εαυτό της μπροστά από ένα πολυσύχναστο κατάστημα στο Ισραήλ. Η Ayat al-Akhras ήταν μια 17χρονη Παλαιστίνια που πραγματοποίησε βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας στην Ιερουσαλήμ στις 29 Μαρτίου 2002, κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Ιντιφάντα. Σκότωσε δύο Ισραηλινούς και τραυμάτισε αρκετούς άλλους. Η πράξη της την κατέστησε μία από τις νεότερες γυναίκες βομβιστές αυτοκτονίας στη σύγκρουση, συμβολίζοντας τόσο την αντίσταση όσο και τις τραγικές συνέπειες της βίας.

Γκράφιτι της Ayat al-Akhras, σε σχολείο θηλέων στον προσφυγικό καταυλισμό Dheisheh, Δυτική Όχθη

Η σεξουαλική βία ως όπλο πολέμου

Η δυτική αφήγηση παρουσιάζει συχνά τις μουσουλμάνες γυναίκες ως καταπιεσμένες κυρίως από μια ανδροκρατούμενη κοινωνία και περιοριστικές θρησκευτικές πρακτικές.

Ωστόσο, παραβλέπει μια κρίσιμη διάσταση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι Παλαιστίνιες: τον αντίκτυπο της συνεχιζόμενης ισραηλινής κατοχής.

Από τη Νάκμπα του 1948 μέχρι και σήμερα, οι σεξουαλικές επιθέσεις κατά των Παλαιστινίων γυναικών χρησιμοποιούνται συστηματικά από τις ισραηλινές δυνάμεις ως τακτική πολέμου.

Οι επιθέσεις αυτές και οι βιασμοί και βασανισμοί στις φυλακές αποσκοπούν στον σωματικό και ψυχολογικό εκφοβισμό των Παλαιστίνιων γυναικών, αποτρέποντας τη συμμετοχή τους σε προσπάθειες αντίστασης.

Παρά τις σοβαρές κακουχίες και τη βία που υφίστανται, οι Παλαιστίνιες γυναίκες δεν είναι απλώς παθητικά θύματα αλλά επιδεικνύουν συνεχώς ανθεκτικότητα και δράση απέναντι στην καταπίεση.

Αυτή η αντίσταση εκδηλώνεται με διάφορες μορφές.

Το Sumud

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το  Sumud, ένα ειρηνικό και ισχυρό κίνημα αντίστασης που διεξάγεται ενεργά από τις Παλαιστίνιες γυναίκες στην καθημερινή τους ζωή.

Ο όρος «Sumud», που σημαίνει «σταθερότητα», «επιμονή» ή απλά «πείσμα», είναι βαθιά ενσωματωμένος στο παλαιστινιακό πολιτισμικό οικοδόμημα και αντιπροσωπεύει μια κρίσιμη συνιστώσα της ανθεκτικότητας στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη.

Οι Παλαιστίνιες γυναίκες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο Sumud, ιδιαίτερα όταν Ισραηλινοί στρατιώτες και έποικοι επιχειρούν να εκδιώξουν Παλαιστίνιους από τα σπίτια τους. Ενώ οι άνδρες συχνά φεύγουν από το σπίτι για να εργαστούν, οι γυναίκες στέκονται σταθερές, ενσαρκώνοντας μια ισχυρή άμυνα ενάντια σε τέτοιες εξώσεις.

Εκτός από τη φυσική τους παρουσία, συμβάλλουν καθοριστικά στην εκπαίδευση της επόμενης γενιάς σχετικά με την ιστορία, την πολιτική και τον πολιτισμό της Παλαιστίνης.

Διασφαλίζουν ότι οι μνήμες και οι παραδόσεις της Παλαιστίνης μεταβιβάζονται, οργανώνοντας διάφορες κοινοτικές δραστηριότητες.

Καθώς το Ισραήλ προσπαθεί να διαγράψει την παλαιστινιακή κουλτούρα και μνήμη, οι γυναίκες συμμετέχουν σε διάφορες μορφές πολιτιστικής αντίστασης.

Τραγουδούν παλαιστινιακά δημοτικά τραγούδια, φορούν παραδοσιακά φορέματα και δημιουργούν ιστορίες, πίνακες ζωγραφικής και ντοκιμαντέρ που αντικατοπτρίζουν την κληρονομιά τους.

Αυτές οι πολιτιστικές παραγωγές δεν είναι απλώς πράξεις διατήρησης, αλλά ενεργές μορφές αντίστασης ενάντια στην διαγραφή της παλαιστινιακής ιστορίας.