Γιατί η καθιστική ζωή γραφείου δεν είναι τόσο επιβλαβής όσο πιστεύουμε

09:46 15/2/2021 - Πηγή: Huffington Post Greece

Η ιδέα ότι «το να καθόμαστε είναι το νέο κάπνισμα» υπάρχει εδώ και αρκετά χρόνια. Αποδίδεται στον Τζέιμς Λεβίν, έναν ενδοκρινολόγο και ερευνητή παχυσαρκίας που εδρεύει στην κλινική Mayo, ο οποίος ισχυρίζεται στο βιβλίο του «Get Up!» του 2014 ότι χάνουμε δύο ώρες ζωής για κάθε ώρα που περνάμε καθισμένοι.

Στο κτήριο που στεγάζονται οι τάξεις των μεταπτυχιακών μου διαλέξεων, υπάρχει ένα δωμάτιο με δύο κυλιόμενους διαδρόμους που το προσωπικό και οι μαθητές παροτρύνονται να χρησιμοποιούν. Στα περισσότερα κτήρια γραφείων, θα δούμε γραφεία ορθοστασίας, τα οποία συχνά διατίθενται στην αγορά διαφημιζόμενα

ως «τέλος σε ανθυγιεινά εργασιακά περιβάλλοντα» ή ως τρόπος καταπολέμησης του πόνου στην πλάτη και της αύξησης βάρους.

Όμως, όσο αξιόπιστος και αν είναι ο Λεβίν, ο ισχυρισμός ότι το να κάθεσαι είναι τόσο επιβλαβές όσο το κάπνισμα μου φαινόταν πάντοτε υπερβολικό και λίγο πιασάρικο. Όπως πολλοί άλλοι άνθρωποι, έχω και εγώ δουλειά γραφείου. Είμαι αρκετά δραστήριος στον ελεύθερο χρόνο μου, αλλά πραγματικά δεν υπάρχει τρόπος να μην είμαι αδρανής για μεγάλο διάστημα κάθε μέρα. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο η εξίσωση των καρεκλών γραφείου με τα τσιγάρα δεν ταιριάζει πολύ - κανείς δεν πρέπει να καπνίζει, αλλά σχεδόν όλοι πρέπει να κάθονται.

Το «Exercised», είναι ένα νέο βιβλίο του παλαιοανθρωπολόγου και καθηγητή εξελικτικής βιολογίας του Χάρβαρντ, Νταν Λίμπερμαν, το οποίο ανατρέπει το σενάριο της θεωρίας ότι η καθιστική ζωή είναι το νέο κάπνισμα. «Το βασικό επιχείρημα του βιβλίου μου είναι ότι κάνουμε τους ανθρώπους να αισθάνονται έχοχοι όσον αφορά στην άσκηση και τη σωματική δραστηριότητα», δήλωσε ο Λίμπερμαν. «Τους κάνουμε να αισθάνονται ανήσυχοι, νευρικοί και μπερδεμένοι γιατί τους δίνουμε όλες αυτές τις δυσοίωνες πληροφορίες και δίνεται μεγάλη αξία σε αυτό».

Οι υπερβολικές απλοποιήσεις (και οι απλοί μύθοι) σχετικά με την κίνηση μπορούν να κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό, υποστηρίζει ο Λίμπερμαν.

Η καθιστική ζωή δεν είναι μια σύγχρονη εφεύρεση.
Κεντρικό σημείο αυτής της αίσθησης ανησυχίας που έχουμε για το «καθισιό» είναι η υπόθεση ότι οι άνθρωποι που ζουν σε λιγότερο βιομηχανικές κοινωνίες, στο παρελθόν και στο παρόν, κάθονταν πολύ λιγότερο από ό,τι εμείς. Ο Λίμπερμαν αντιτίθεται στην υπόθεση αυτή για διάφορους λόγους.

«Έχουμε αυτήν την εντύπωση ότι, «αν το έκαναν οι κυνηγοί-συλλέκτες πρόγονοί μας, μάλλον είναι καλό και για εμάς. Αυτό δεν ισχύει. Δυστυχώς, είναι πολύ συνηθισμένος τρόπος σκέψης», λέει ο Λίμπερμαν, αναφέροντας την παλαιολιθική διατροφή σαν παράδειγμα. «Είναι δυσλειτουργικό να προσπαθείς να συσχετίσεις την ανθρώπινη εξέλιξη με την υγεία».

Γιατί; Επειδή οι πρόγονοί μας δεν εξελίσσονταν για να είναι υγιείς, εξελίσσονταν για να αναπαράγονται και να αποκτήσουν όσο το δυνατόν περισσότερους απογόνους. Ας σταματήσουμε λοιπόν να μιμούμαστε τις συνήθειες του τρόπου ζωής τους στο όνομα της υγείας.

Ωστόσο, δεν είναι επίσης αλήθεια ότι το να κάθεται κανείς είναι μια εφεύρεση της βιομηχανικής κοινωνίας αποκλειστικά. «Αν δει κανείς τι κάνουν οι σημερινοί τροφοσυλλέκτες, αποδεικνύεται ότι κάθονται επίσης περίπου 10 ώρες την ημέρα», είπε ο Λίμπερμαν.

Υπάρχουν πολλά είδη αντικρουόμενων στατιστικών εκεί έξω για το πόσο καθόμαστε.
Οι πληροφορίες σχετικά με τους λεγόμενους κινδύνους του να διάγουμε καθιστική ζωή συνοδεύονται συχνά από κάποια συγκλονιστική στατιστική έρευνα σχετικά με τον χρόνο που περνούν οι Αμερικανοί κάθε μέρα καθισμένοι.

«Εάν γκουγκλάρετε ″Πόσο κάθονται οι Αμερικανοί;″ τα πρώτα πέντε ή έξι αποτελέσματα θα σας δώσουν πέντε ή έξι εντελώς διαφορετικές απαντήσεις», δήλωσε ο Λίμπερμαν. (Μόλις το γκούγκλαρα και βρήκα ένα άρθρο της Washington Post του 2019 που ισχυρίζεται ότι οι Αμερικανοί ενήλικες κάθονται εξίμισι ώρες την ημέρα, που ακολουθείται από ένα άρθρο του Forbes του 2019 που λέει 15 ώρες την ημέρα.) «Οι άνθρωποι απλά επινοούν νούμερα ή επιλέγουν τις πληροφορίες που ταιριάζουν με τις απόψεις τους.»

Ο Λίμπερμαν ισχυρίζεται ότι «δεν υπάρχει κανένας χρήσιμος αριθμός» που να ισχύει για όλους μας. Ακόμα, υπάρχουν μέσοι όροι: Οι νεαροί Αμερικανοί ενήλικες κάθονται περίπου 9 ή 10 ώρες την ημέρα, ενώ οι μεγαλύτεροι ενήλικες κάθονται 12 έως 13 ώρες την ημέρα.

Ο καθιστικός χρόνος αναψυχής σχετίζεται περισσότερο με την κακή υγεία παρά το να κάθεται κανείς κατά τη διάρκεια της εργασίας.
Η ιδέα ότι η καθιστική ζωή μπορεί να είναι το νέο κάπνισμα είναι ίσως πιο ανησυχητική για όσους από εμάς δεν έχουν άλλη επιλογή από το να κάθονται για μεγάλα χρονικά διαστήματα στη δουλειά. Ωστόσο, το βιβλίο του Λίμπερμαν επισημαίνει ορισμένα καθησυχαστικά στοιχεία. Μια 15 ετών στατιστική μελέτη σε περισσότερους από 10.000 ενήλικες στη Δανία αποκάλυψε ότι η καθιστική εργασία δεν σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων. Επίσης μια στατιστική μελέτη 66.000 ενηλίκων στην Ιαπωνία παρείχε παρόμοια ευρήματα.

«Δεν πρέπει να δαιμονοποιούμε ούτε τις καρέκλες ούτε το να καθόμαστε», είπε ο Λίμπερμαν. «Αυτό που κάνει κακό στην υγεία είναι η έλλειψη κάποιας μορφής άσκησης όταν συνδυάζεται με μια καθιστική ζωή.»

Εάν οδηγούμε στη δουλειά το πρωί (καθισμένοι), καθόμαστε στο γραφείο μας όλη την ημέρα, οδηγούμε σπίτι (καθισμένοι) και στη συνέχεια περνάμε το υπόλοιπο βράδυ σας στον καναπέ, αυτό σημαίνει ότι δεν ασκούμαστε πολύ. «Όμως είναι απόλυτα εφικτό να είμαστε δραστήρια σωματικά άτομα και να καθόμαστε για 9 ή 10 ώρες την ημέρα», είπε ο Λίμπερμαν.

Το να σηκωνόμαστε συχνά είναι πραγματικά ωφέλιμο, ανεξάρτητα από τον χρόνο που περνάμε καθισμένοι.
Υπάρχει πραγματικός λόγος για τον οποίο μερικοί άνθρωποι προτείνουν περιπάτους μετά το δείπνο ως τρόπο βοήθειας στην πέψη. Όταν οι μύες μας ενεργοποιούνται, ακόμη και μέσω ελαφριάς δραστηριότητας όπως το περπάτημα ή το μαγείρεμα, παίρνουν μόρια ζάχαρης και λίπους από την κυκλοφορία του αίματός μας για να τα χρησιμοποιήσουν σαν ενέργεια.

Όταν καθόμαστε αδιάλειπτα για μεγάλα χρονικά διαστήματα, αυτά τα μόρια ζάχαρης και λίπους παραμένουν στην κυκλοφορία του αίματός μας για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, και αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο ορισμένοι υποστηρίζουν ότι το υπερβολικό «καθισιό» αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2.

Ωστόσο, μπορούμε να μετριάσουμε αυτόν τον κίνδυνο απλά αν σηκωνόμαστε πιο συχνά. Ο Λίμπερμαν εξηγεί ότι σε μελέτες όπου οι ερευνητές εξέτασαν τη διάρκεια των περιόδων καθίσματος - δηλαδή, πόσο καιρό καθόμαστε χωρίς να σηκωθούμε - τα άτομα που σηκώνονται κάθε 12 λεπτά είχαν πολύ χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης χρόνιας νόσου σε σχέση με τα άτομα που κάθονται για πάνω από 30 λεπτά κάθε φορά, ακόμη και όταν κάθονται για το ίδιο συνολικό χρόνο κάθε μέρα.

Προτείνει να σηκωνόμαστε κάθε τόσο για να πιούμε νερό ή ένα φλιτζάνι τσάι, να πάμε βόλτα το σκυλί μας, να μιλήσουμε με έναν συνάδελφο, να κάνουμε γενικά - ό, τι και αν μας σηκώσει από την καρέκλα μας για ένα ή δύο λεπτά.

«Δεν πρέπει να δαιμονοποιούμε ούτε τις καρέκλες ούτε το να καθόμαστε. Αυτό που κάνει κακό στην υγεία είναι η έλλειψη κάποιας μορφής άσκησης όταν συνδυάζεται με μια καθιστική ζωή»

-Νταν Λίμπερμαν, Καθηγητής Εξελικτικής Βιολογίας στο Χάρβαρντ

Το γραφείο ορθοστασίας δεν είναι η μαγική λύση.
Ο Λίμπερμαν έχει γραφείο ορθοστασίας και είπε ότι το χρησιμοποιεί αρκετά. (Αν και δεν κάθεται όλη την ώρα, χρησιμοποίησε ένα ανιχνευτή επιτάχυνσης για να μετρήσει τα δικά του μοτίβα και διαπίστωσε ότι κάθεται κατά μέσο όρο οκτώμιση ώρες την ημέρα.)

Όμως, οι περισσότεροι άνθρωποι παρερμηνεύουν τα πιθανά οφέλη των γραφείων ορθοστασίας. Πρώτον, δεν υπάρχουν μελέτες υψηλής ποιότητας που να συνδέουν τα γραφεία αυτά με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων ασθενειών. Δεύτερον, ενώ μερικοί άνθρωποι χρησιμοποιούν γραφεία ορθοστασίας σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν ή να μειώσουν τον πόνο στη μέση, τα ερευνητικά στοιχεία δεν δείχνουν σημαντική συσχέτιση μεταξύ του καθίσματος και του πόνου στην πλάτη. Τρίτον, ενώ μερικές φορές διατίθενται στην αγορά ως εργαλεία απώλειας βάρους, η όρθια στάση καίει μόλις οκτώ περισσότερες θερμίδες ανά ώρα από ό,τι αν κάθεσαι. (Επιπλέον, ακόμη και οι δραστηριότητες που καίνε σημαντικό αριθμό θερμίδων δεν σχετίζονται έντονα με την απώλεια βάρους.)

Ο ίδιος εξισώνει το να καθόμαστε όρθιοι με μια πιο ενεργή μορφή καθίσματος, όπως οκλαδόν ή με το να καθόμαστε σε μια καρέκλα χωρίς πλάτη, γιατί πρέπει να κινητοποιήσουμε κάποιους μυς για να παραμείνουμε όρθιοι. Έτσι, ένα γραφείο ορθοστασίας μπορεί να έχει το ίδιο θετικά αποτελέσματα με το να σηκωνόμαστε από την καρέκλα μας μια στο τόσο.

Ας μην πιστεύουμε υπερβολικά απλοποιημένες και υπερβολικές συμβουλές υγείας.
Ο καθιστικός τρόπος ζωής δεν είναι το νέο κάπνισμα. Είναι πιθανό να έχουμε καθιστική δουλειά και να εξακολουθούμε να λαμβάνουμε την συνιστώμενη ποσότητα σωματικής άσκησης και να διατηρούμε σχετικά χαμηλό τον κίνδυνο χρόνιας νόσου (δεδομένου ότι ασχολούμαστε με άλλες υγιεινές συνήθειες όπως η κατανάλωση θρεπτικής τροφής, η αποφυγή καπνίσματος, η διαχείριση του στρες και η κατανάλωση μέτριας ποσότητας αλκοόλ έως καθόλου.)

Ωστόσο, το επιχείρημα του Λίμπερμαν δεν είναι ότι απλώς πρέπει να απορρίψουμε την ιδέα ότι το υπερβολικό «καθισιό» μπορεί να είναι επιβλαβές.

«Είναι αλήθεια ότι η σωματική δραστηριότητα είναι καλή για εμάς και η υπερβολικά καθιστική ζωή είναι επιβλαβής για εσμς», είπε. «Αντί όμως να εξηγούν γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό, πολλοί εμπειρογνώμονες στον τομέα της υγείας, απλώς δαιμονοποιούν και υπεραπλουστεύουν»

Η δαιμονοποίηση κάτι τόσο φυσικού και απαραίτητου όσο το να καθόμαστε δεν βοηθάει γιατί δεν παρέχει μια λύση που να μπορεί να εφαρμοστεί. Επιπλέον, αγχώνει τους ανθρώπους, κάτι που είναι σαφώς κακό για την υγεία.

Αντ ’αυτού, ο Λίμπερμαν πιστεύει ότι «οι άνθρωποι αξίζουν περισσότερες και καλύτερες πληροφορίες. Μπορούν να χειριστούν λίγη πολυπλοκότητα. «Αντί να προσπαθήσουμε να αποστάξουμε τα αποδεικτικά στοιχεία σχετικά με την καθιστική ζωή σε μια (τρομακτική!) πρόταση, μια καλύτερη προσέγγιση θα ήταν να εξηγήσουμε πώς και γιατί η υπερβολική καθιστική ζωή μπορεί να είναι επιβλαβής και, στη συνέχεια, να προσφέρουμε μερικές ρεαλιστικές λύσεις: Ας σηκωθούμε από το γραφείο μας μερικές φορές ανά ώρα, ας δοκιμάσουμε ένα γραφείο ορθοστασίας αν θέλουμε, ας αφιερώσουμε χρόνο για σωματική δραστηριότητα πριν ή μετά τη δουλειά.

Γνωρίζοντας αυτό, οι άνθρωποι μπορούν να προσαρμόσουν τις συνήθειές τους προς το καλύτερο, αντί να αισθάνονται συγκλονισμένοι από δημοσιεύσεις που κάνουν μικρές αλλαγές να φαίνονται μάταιες.

ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕΠέντε συνήθειες που πρέπει να αποφεύγουμε όταν ξυπνάμε το πρωίΑν νιώθουμε νωθροί, αυτό το 15λεπτο πρόγραμμα άσκησης θα μας δώσει φτεράΜιανμάρ: Τραβάει ανυποψίαστη βίντεο με ασκήσεις αεροβικής-Πίσω της εκτυλίσσεται το πραξικόπημα