Η ανάπτυξη των γευστικών προτιμήσεων των παιδιών

19:33 11/4/2017 - Πηγή: Doctor Anytime

Γράφει η Μιχαηλίδου Αμαλία, Παιδίατρος συνεργάτης του doctoranytime.gr

Η επιλογή ενός νόστιμου και υγιεινού snack είναι μια καθημερινή σπαζοκεφαλιά για τους γονείς. Ακόμα και οι πιο ευσυνείδητοι από μας πολλές φορές καταλήγουμε στην εύκολη λύση ενός συσκευασμένου snack που μας εξοικονομεί χρόνο και αρέσει στα παιδιά. Για να μπορέσουμε να αποφύγουμε την παγίδα αυτή ας δούμε πώς αναπτύσσονται οι γευστικές προτιμήσεις των παιδιών.

Αρχίζοντας από τη βρεφική ηλικία παρατηρούμε πως τα θηλάζοντα βρέφη είναι κατά κανόνα

λεπτότερα από τα βρέφη που λαμβάνουν γάλα σε σκόνη. Ο κύριος λόγος αυτής της διαφοράς είναι ότι στα θηλάζοντα βρέφη η κατανάλωση γάλακτος καθορίζεται από την πείνα και το αίσθημα κορεσμού του βρέφους ενώ αντίθετα στα βρέφη που λαμβάνουν γάλα σε σκόνη η ποσότητα καθορίζεται από τη μητέρα που πιέζει το βρέφος να τελειώσει το γάλα που έβαλε στο μπιμπερό. Τα θηλάζοντα βρέφη επίσης είναι πιο δεκτικά στην έναρξη στερεών τροφών γιατί η γεύση του μητρικού γάλακτος έχει εναλλαγές ανάλογα με τη διατροφή της μητέρας, ενώ τα βρέφη που παίρνουν σκόνη έχουν συνηθίσει σε μια σταθερή γεύση και αντιστέκονται στην αλλαγή.

Η περίοδος κατά την οποία προστίθενται οι στερεές τροφές στη διατροφή του βρέφους είναι πολύ σημαντική στην ανάπτυξη των γευστικών προτιμήσεων του κάθε ανθρώπου. Το βρέφος έχει την έμφυτη τάση να προτιμά τις γλυκές και αλμυρές γεύσεις ενώ απορρίπτει τις πικρές και ξινές γεύσεις. Επίσης τείνει να απορρίπτει νέες γεύσεις. Αν βέβαια το καινούργιο τρόφιμο προσφερθεί 10-14 φορές, επέρχεται εξοικείωση με τη γεύση του και η νέα τροφή ενσωματώνεται στη διατροφή του παιδιού . Σ’ αυτή την ηλικία τα βρέφη θέλουν να μιμούνται τις διατροφικές συνήθειες των γονιών και να δοκιμάζουν τις τροφές που βλέπουν στο σπίτι τους. Επιπλέον είναι ικανά να δημιουργούν γευστικούς συνειρμούς. Η απόλαυση ενός τροφίμου με μεγάλη θερμιδική αξία, ειδικά όταν καταναλωθεί όταν το παιδί πεινά πολύ του προσφέρει τόσο μεγάλη απόλαυση που δημιουργεί ένα ισχυρό θετικό αντανακλαστικό πού μεγιστοποιεί την συμπάθεια του για τη συγκεκριμένη τροφή.

Παρόλο που τα παιδιά σ’ αυτή την ηλικία τρώνε άτακτα και σποραδικά γεύματα φαίνεται ότι η εικοσιτετράωρη πρόσληψη τροφής έχει σωστή αναλογία θρεπτικών συστατικών και ενέργειας. Ο αυστηρός γονικός έλεγχος σ’ αυτή τη φάση μπορεί να έχει αντίθετα αποτελέσματα από τα επιθυμητά αφού φαίνεται ότι αυξάνει τον όγκο της τροφής, την θερμιδική πρόσληψη, το ποσό του λίπους της τροφής και στερεί από το παιδί τον αυτοέλεγχο τόσο της ποιότητας όσο και της ποσότητας της τροφής με αποτέλεσμα σε μεγαλύτερη ηλικία τα ίδια παιδιά να στρέφονται σε πιο λιπαρές τροφές. Έρευνες αποδεικνύουν ότι το αίσθημα πείνας και κορεσμού κάθε παιδιού είναι κατά κανόνα καλύτερο κριτήριο της ορθής ποιότητας και ποσότητας φαγητού. Επιπλέον πρέπει να αποφεύγεται η επιβράβευση των παιδιών ανάλογα με την ποσότητα τροφής που κατανάλωσαν.

Η επόμενη περίοδος στη ζωή ενός παιδιού είναι η νηπιακή. Στη φάση αυτή η κοινωνική διάσταση της σίτισης είναι πολύ αναπτυγμένη με αποτέλεσμα τα παιδιά να τρώνε πιο πολλά φρούτα και λαχανικά που βλέπουν να καταναλώνουν οι συνομήλικοι τους. Γίνεται λοιπόν προφανές πόσο σημαντικό είναι το ισορροπημένο και υγιεινό μενού στους παιδικούς σταθμούς καθώς και στα παιδικά πάρτι. Η ηλικία αυτή δεν καθορίζει μόνο τις διατροφικές συνήθειες των παιδιών στην παρούσα φάση αλλά και στη μετέπειτα ζωή τους.

Στην προεφηβική και εφηβική ηλικία αρχίζει να απασχολεί τα παιδιά το βάρος τους ως κριτήριο της φυσικής τους εμφάνισης. Πολλά παιδιά, κυρίως κορίτσια, προσπαθούν να χάσουν βάρος ακόμα κι αν έχουν φυσιολογικό σωματικό βάρος με όλες τις αρνητικές επιπτώσεις που αυτό μπορεί να έχει στην σωματική τους ανάπτυξη και στην ευεξία τους. Τα παιδιά αυτά εμφανίζουν συχνά άγχος και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Στη φάση αυτή η ευθύνη των γονιών έγκειται στην παροχή ισορροπημένων γευμάτων που θα επιτρέψουν στο παιδί να αναπτυχθεί σωστά και ταυτόχρονα να ρυθμίσει το σωματικό βάρος του.

Η τηλεόραση παίζει ένα επίσης σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των διατροφικών προτιμήσεων των παιδιών όλων των ηλικιών. Διαφημίσεις επιδορπίων, αλλαντικών και γενικά προϊόντων χαμηλής διατροφικής αξίας προάγουν την κατανάλωση τους από τα παιδιά.

Οι γονείς επηρεάζουν τη διατροφή των παιδιών τους ποικιλοτρόπως. Ελέγχουν τη διατροφή του βρέφους απόλυτα. Παρέχουν τα φαγητά που είναι διαθέσιμα στο σπίτι, αποτελούν πρότυπα διατροφικών συνηθειών για τα παιδιά τους και τα επηρεάζουν ψυχολογικά. Πολλές φόρες βέβαια τα αποτελέσματα είναι αντίθετα από τα επιθυμητά ειδικά αν οι γονείς ασκούν πολύ μεγάλη πίεση. Η πεποίθηση της πλειονότητας των γονέων ότι ένα απαγορευμένο τρόφιμο γίνεται προοδευτικά μη αρεστό στα παιδιά είναι εσφαλμένη. Αντίθετα, η έλλειψη οδηγεί σε περιστασιακή υπερκατανάλωση και γίνεται συσχετισμός με ευχάριστα κοινωνικά γεγονότα όπως πάρτι και διακοπές. Με το τρόπο αυτό τα υπερθερμιδικά τρόφιμα κατατάσσονται στο υποσυνείδητο τους ως ιδιαίτερα επιθυμητά.

Η μεγαλύτερη πίεση στο θέμα του φαγητού ασκείται κυρίως από γονείς που έχουν οι ίδιοι αυξημένο βάρος ή που το παιδί τους εμφανίζει προβληματική συμπεριφορά στο φαγητό και δεν επιδεικνύει αυτοέλεγχο στη ποσότητα και ποιότητα της τροφής που λαμβάνει με αποτέλεσμα να είναι υπέρβαρο ή λιποβαρές.

Η ευθύνη μας ως γονείς πολλαπλασιάζεται όταν λάβουμε υπόψη μας τα ολοένα αυξανόμενα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας στη χώρα μας. 29.9% των Ελληνόπουλων είναι υπέρβαρα ενώ 16.7% είναι παχύσαρκα. Είναι γνωστό ότι υπέρβαροι γονείς έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να έχουν υπέρβαρα παιδιά, τα οποία εξελίσσονται σε υπέρβαρους ενήλικες με κίνδυνο ανάπτυξης μεταβολικού συνδρόμου. Αυτό οφείλεται τόσο στη κληρονομικότητα όσο και στο γεγονός ότι οι γονείς διαμορφώνουν το περιβάλλον στο οποίο τα παιδιά αναπτύσσουν τις διατροφικές τους συνήθειες.

Οι νέες οδηγίες διατροφής συνιστούν μείωση του λίπους της τροφής ώστε να προσφέρει το 30% των ημερήσιων θερμιδικών αναγκών του παιδιού και αύξηση των φυτικών ινών και των μακρομοριακών υδατανθράκων. Πρέπει επίσης να καταβάλλεται προσπάθεια να μην δημιουργούμε ομάδες καλών και κακών τροφίμων αλλά ομάδες τροφίμων που επιτρέπεται να καταναλώνουμε σε μεγάλες ή μικρές ποσότητες αντίστοιχα.

Είναι λοιπόν προφανές πως πρέπει όχι μόνο να διδάξουμε στα παιδιά μας να τρώνε υγιεινά αλλά και να μπορούν να επιλέγουν τα σωστά τρόφιμα αυθόρμητα με δική τους πρωτοβουλία. Πρέπει να παρουσιάζουμε μια ποικιλία από θρεπτικά και νόστιμα τρόφιμα από τα οποία τα παιδιά να έχουν δικαίωμα επιλογής, να υποστηρίζουμε την επιλογή τους και να τα αφήνουμε να καθορίζουν την ποσότητα ανάλογα με τη πείνα τους. Μπορούμε να τους διδάξουμε να τρώνε αργά και να μασάνε καλά την τροφή αφού αυτή η διαδικασία οδηγεί σε αίσθημα κορεσμού με μικρότερη ποσότητα τροφής.

Η επιλογή της σωστής διατροφής για τα παιδιά δεν είναι απαραίτητα δύσκολη διαδικασία. Ένας εύκολος οδηγός με ιδέες για ένα ευφάνταστο, ελκυστικό αλλά ταυτόχρονα υγιεινό snack παρατίθεται παρακάτω:

Φρούτα: προτιμήστε να δώσετε φρούτα αντί χυμούς. Οι φυτικές ίνες χορταίνουν τα παιδιά για περισσότερη ώρα και βοηθούν στη καλή λειτουργία του εντέρου. Η επιλογή του είδους του φρούτου μπορεί να αφεθεί στο παιδί. Η παρουσίαση θα γίνει πιο ελκυστική αν κόψουμε ποικιλία φρούτων σε καλαμάκι ή αν φτιάξουμε μια φρουτοσαλάτα. Μην διστάσετε να προσφέρετε στα παιδιά εξωτικά φρούτα. Είναι μια ωραία αλλαγή από τη ρουτίνα, εμπλουτίζει τις γευστικές τους εμπειρίες και τους προσφέρει ποικιλία σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία.Υδατάνθρακες: Δεν είναι απαγορευμένοι. Απλά αποφεύγετε τα τυποποιημένα πατατάκια, μπισκότα, κέικ κλπ στο σπίτι. Αντί αυτών μπορείτε να φτιάξετε τσιπς από αραβική πίτα στο φούρνο, να πλάσετε παρέα με τα παιδιά μπισκότα με βρώμη, ξηρούς καρπούς και αποξηραμένα φρούτα, σπιτικό κέικ με καρότο ,σταφίδες ή βρώμη.Προϊόντα ολικής άλεσης: προσφέρουν ασβέστιο, βιταμίνες και φυτικές ίνες στη διατροφή των παιδιών. Μπορούν να αντικαταστήσουν το λευκό ψωμί, ρύζι και μακαρόνια στα κυρίως γεύματα τους αλλά μπορούν να δοθούν ως snack όλες τις ώρες ως μπάρες δημητριακών.Τροφές με ψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη: όπως γάλα, γιαούρτι αυγά και τυρί με χαμηλά λιπαρά πρέπει να προσφέρονται καθημερινά. Μπορούμε να εμπλουτίσουμε το γάλα και το γιαούρτι με φρούτα φτιάχνοντας smoothies.Λαχανικά: είναι πιθανόν η δυσκολότερη τροφή για τα παιδιά. Κόψτε ωμά λαχανικά σε μπαστουνάκια και σερβίρετε τα με ντιπ γιαουρτιού ή ταχίνι.Γλυκά: όπως αναφέραμε η ροπή προς τη γλυκιά γεύση είναι εγγενής στα παιδιά. Μην τους τη στερείτε. Εκτός από τα σπιτικά γλυκά που προαναφέραμε δώστε αποξηραμένα φρούτα και επιδόρπια γιαουρτιού με λίγες θερμίδες.Ξηροί καρποί: Προσφέρουν πολλές βιταμίνες και ιχνοστοιχεία και αρέσουν στα παιδιά. Προτιμήστε ανάλατα αμύγδαλα, καρύδια και φιστίκια Αιγίνης. Χρησιμοποιήστε τα στα μπισκότα σας ή σκέτα.

Οι επιλογές που κάνουν τα παιδιά στη διατροφή τους καθορίζουν το βάρος τους, τα επίπεδα των λιπιδίων στο αίμα τους και την γενικότερη υγεία τους. Είναι καθήκον μας ως γονείς όχι να καταπιέζουμε τα παιδιά μας αλλά να τα καθοδηγήσουμε προς ένα ισορροπημένο τρόπο σίτισης που θα τους επιτρέψει να μεγαλώσουν σωστά χωρίς στερήσεις αλλά και χωρίς υπερβολές. Το παράδειγμα της δικής μας διατροφής και η ωραία παρουσίαση υγιεινών τροφών είναι αρκετό κίνητρο για να τους βοηθήσουμε να διαμορφώσουν μια σωστή διατροφική συνείδηση.

The post Η ανάπτυξη των γευστικών προτιμήσεων των παιδιών appeared first on Doctoranytime Blog.