Παραμένει χαμηλή η ποιότητα νομοθέτησης στην Ελλάδα - Ποιες αδυναμίες αναδεικνύει έκθεση του ΚΕΦΙΜ

07:49 12/12/2024 - Πηγή: Dikaiologitika

Η κατάθεση τροπολογιών την τελευταία στιγμή, χωρίς επαρκή χρόνο για συζήτηση, παραμένει βασική αδυναμία.

Η νομοθετική διαδικασία στην Ελλάδα αντιμετώπισε και το 2023 σημαντικά προβλήματα, όπως προκύπτει από αποκαλυπτική έκθεση του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕΦΙΜ) για την ποιότητα νομοθέτησης στη χώρα μας. Η κατάθεση τροπολογιών την τελευταία στιγμή, χωρίς επαρκή χρόνο για συζήτηση, παραμένει βασική αδυναμία.

Παράλληλα, πολλοί νόμοι εξακολουθούν να περιλαμβάνουν άσχετες διατάξεις,

γεγονός που επιτείνει την πολυνομία και δυσχεραίνει τη διαφάνεια και την κατανόηση. Επιπλέον, η δημόσια διαβούλευση παραμένει περιορισμένη, ενώ οι περισσότερες τροπολογίες δεν συνδέονται με το κύριο περιεχόμενο των νομοσχεδίων. Η συνολική εικόνα υποδεικνύει μια διαδικασία που χαρακτηρίζεται από ασάφεια, έλλειψη προγραμματισμού και αδυναμία ουσιαστικής συμμετοχής των εμπλεκομένων, υπονομεύοντας την αποτελεσματικότητα και την αξιοπιστία της νομοθέτησης στη χώρα.

Τα ευρήματα του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών για το 2023 επισημαίνουν σημαντικές αδυναμίες τόσο στις διαδικασίες όσο και στα αποτελέσματα της νομοθέτησης.

Η προκοινοβουλευτική διαδικασία παραμένει ένας από τους πιο αδύναμους τομείς της νομοθέτησης. Αν και σχεδόν όλοι οι νόμοι συνοδεύονται από ανάλυση συνεπειών ρύθμισης, καμία από αυτές δεν περιλαμβάνει μετρήσιμα δεδομένα. Η έλλειψη ποσοτικής τεκμηρίωσης στις αναλύσεις συνεπειών υπονομεύει τη δυνατότητα κατανόησης των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων των ρυθμίσεων. Η συγκεκριμένη αδυναμία οφείλεται στο υφιστάμενο υπόδειγμα ανάλυσης που δεν απαιτεί τη χρήση ποσοτικών στοιχείων, με αποτέλεσμα η ανάλυση να αντιμετωπίζεται περισσότερο ως τυπική υποχρέωση παρά ως εργαλείο ουσιαστικής αξιολόγησης.

Η πρακτική της κατάθεσης τροπολογιών παραμένει ένα από τα πιο έντονα προβλήματα της ελληνικής νομοθέτησης. Το 96% των τροπολογιών που κατατέθηκαν το 2023 εισήχθησαν την ίδια ή την προηγούμενη ημέρα της ψήφισης του νόμου, στερώντας από τους βουλευτές τη δυνατότητα ουσιαστικής συζήτησης. Παράλληλα, μόνο το 21% των τροπολογιών ήταν σχετικές με το κύριο περιεχόμενο των νομοσχεδίων, φανερώνοντας την εισαγωγή ασύνδετων διατάξεων που παραβιάζουν τη συνταγματική αρχή περί ενιαίου αντικειμένου.

Επιπλέον, ενώ ο αριθμός των τροπολογιών ανά νόμο εμφανίζεται μειωμένος, η ρυθμιστική ύλη που περιλαμβάνουν έχει αυξηθεί. Αυτό υποδεικνύει μια πρακτική συγκέντρωσης πολλών και συχνά άσχετων διατάξεων σε κάθε τροπολογία, γεγονός που εμποδίζει τη διαφάνεια και δυσχεραίνει τον έλεγχο.
Η δημόσια διαβούλευση, αν και σε μικρή άνοδο, παρουσιάζει προβλήματα. Παρά το γεγονός ότι το 83% των νόμων εισήχθησαν σε δημόσια διαβούλευση, το μέσο ποσοστό των άρθρων που τέθηκαν προς διαβούλευση ανέρχεται μόλις στο 74%. Επιπλέον, η διάρκεια της διαβούλευσης έχει μειωθεί κατά μέσο όρο στις 13 ημέρες, περιορίζοντας την ουσιαστική συμμετοχή των ενδιαφερομένων.

Η εφαρμογή των νόμων εμφανίζει σημαντικά προβλήματα. Το ποσοστό των εξουσιοδοτήσεων για Υπουργικές Αποφάσεις που ενεργοποιούνται εντός έξι μηνών παραμένει χαμηλό, κυμαινόμενο από 9% έως 23%. Το φαινόμενο αυτό αντανακλά την ελλιπή προετοιμασία για την άμεση υλοποίηση των ρυθμίσεων και την τάση «συμβολικής» νομοθέτησης, με νόμους που στην πράξη παραμένουν ανενεργοί.

Τέλος, κατά το του Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών, οι νόμοι συνεχίζουν να περιλαμβάνουν πολλαπλές και ασύνδετες ρυθμίσεις, διατηρώντας την πολυνομία ως χαρακτηριστικό της ελληνικής νομοθέτησης. Η συχνή τροποποίηση πρόσφατων νομοθετημάτων, η ύπαρξη «λοιπών διατάξεων» και η χρήση δυσνόητων αρκτικόλεξων και σύνθετων νομικών όρων επιτείνουν τη δυσκολία κατανόησης και εφαρμογής του νόμου από πολίτες και διοίκηση.

#ΚΕΦΙΜ