Γιατί πολλοί από εμάς αισθανόμαστε δυσαρεστημένοι με την εικόνα μας στις φωτογραφίες;

09:11 3/11/2024 - Πηγή: Bovary

Είναι ένα γνωστό σενάριο να προετοιμάζεστε για μία βραδινή έξοδο ή μια ειδική περίσταση, να κοιτάζεστε στον καθρέπτη πριν φύγετε από το σπίτι και να βλέπετε ότι είστε πανέμορφη. Έχετε πετύχει το μαλλί, το ντύσιμο σας ταιριάζει άψογα, το μακιγιάζ έχει στρώσει καλά. Αλλά την επόμενη ημέρα όταν ζητάτε από τους φίλους σας να σας στείλουν τις φωτογραφίες που τράβηξαν, δεν αντικρίζετε αυτό που θαυμάσατε στον καθρέπτη.

Παρατηρείτε ατέλειες, βλέπετε ελαττώματα, το πρόσωπό σας σάς φαίνεται παράξενο, σχεδόν παραμορφωμένο, οι εκφράσεις σας είναι περίεργες και αναρωτιέστε «έτσι ήμουν όλο το βράδυ;»

«Γιατί μοιάζω με συμμετέχοντα εκπομπής makeover στο ''πριν'';»

Γιατί μισούμε την όψη μας στις φωτογραφίες;

Το να βλέπετε φωτογραφίες του εαυτού σας μπορεί να είναι μια ταπεινωτική και τρομακτική εμπειρία. Αυτό που μπορεί να το κάνει ακόμα χειρότερο είναι το γεγονός ότι όλοι όσοι γνωρίζετε φαίνονται αρκετά φυσιολογικοί όταν ποζάρουν δίπλα σας, και η επιμονή τους να σας πείσουν ότι είστε και εσείς ''φυσιολογική'' ή πολύ ωραία. Ακόμα κι αν η αυτοεκτίμησή σας γενικά τείνει να είναι αρκετά σταθερή και συνήθως ξέρετε πως μοιάζει η εμφάνισή σας, μια μη κολακευτική εικόνα μπορεί να ρίξει την αυτοπεποίθησή σας και να σας προκαλέσει αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό σας.

Το φαινόμενο της απλής έκθεσης

Σύμφωνα με τον νευροεπιστήμονα και καθηγητή ψυχολογίας στο Hult International Business School, Ματ Τζόνσον, που μίλησε στον Independent, η αίσθησή μας αυτή έχει τις ρίζες της σε ένα ψυχολογικό φαινόμενο γνωστό ως το ''φαινόμενο της απλής έκθεσης'', «όπου οι άνθρωποι τείνουν να προτιμούν πράγματα που βλέπουν επανειλημμένα», εξηγεί. Δεδομένου ότι βλέπουμε την αντανάκλαση του καθρέφτη μας πολύ πιο συχνά από τις φωτογραφίες αισθανόμαστε πιο άνετα με αυτό».

Έτσι, αν ελέγχετε την αντανάκλασή σας στο μπάνιο κάθε πρωί πριν φύγετε από το σπίτι, είναι πιθανό να εξοικειωθείτε με τη συγκεκριμένη εικόνα του εαυτού σας. «Συνήθως βλέπετε τον εαυτό σας στον ίδιο καθρέφτη με τον ίδιο φωτισμό, την ίδια προοπτική και γωνία», συμφωνεί η Ελοίζ Σκίνερ, ψυχοθεραπεύτρια. «Επομένως όταν τραβήξετε μια φωτογραφία, λογικά θα δείτε το πρόσωπό σας έτσι όπως δεν το έχετε ξαναδεί, από άλλη οπτική γωνία».

Επίσης ακόμη μία εξήγηση δίνεται από την αντιστραμμένη κάμερα του κινητού σας. Η εκδοχή της εικόνας που βλέπετε στον καθρέπτη έχει αντιστραφεί, πολλές κάμερες όμως παρουσιάζουν την «αληθινή» σας εικόνα η οποία είναι άγνωστη για εσάς -αφού δεν την έχετε συνηθίσει, ωστόσο οι selfies είναι σχεδόν πάντα αντιστραμμένες και γι' αυτό τείνουν να αρέσουν περισσότερο.

Γιατί τείνουμε να βλέπουμε τους άλλους «φυσιολογικούς» στις φωτογραφίες;

Όμως γιατί αυτό δε συμβαίνει με τους φίλους μας; Ο ψυχολόγος αναφέρει πως «δε νιώθουμε το ίδιο για τους δικούς μας ανθρώπους επειδή συναντάμε συνεχώς τις ''αληθινές'' εκδοχές τους, για παράδειγμα, όταν περνάμε χρόνο μαζί τους στην πραγματική ζωή, μας φαίνονται ότι μοιάζουν περισσότερο με τον εαυτό τους στις φωτογραφίες».

Πίσω στη δεκαετία του 70, ένα κλασικό ψυχολογικό πείραμα εξερεύνησε αυτό το συγκεκριμένο φαινόμενο. Οι ερευνητές ζήτησαν από μια ομάδα νεαρών γυναικών να δουν φωτογραφίες που έδειχναν την αληθινή τους εικόνα και την εικόνα του καθρέφτη τους. Είχαν την τάση να προτιμούν την εικόνα καθρέφτη τους – αλλά όταν οι ίδιες φωτογραφίες εμφανίζονταν στους στενούς τους φίλους, οι φίλοι έλκονταν προς την αληθινή εικόνα (με την οποία θα ήταν πιο εξοικειωμένοι στην πραγματική ζωή). Η μελέτη «υποστηρίζει την ιδέα ότι η δυσφορία μας με τις φωτογραφίες έχει τις ρίζες της στα μοτίβα έκθεσής μας», αναφέρει ο Τζόνσον.

Την επόμενη φορά, λοιπόν, που δείτε μία όχι και τόσο κολακευτική φωτογραφία σας και θα ακούσετε από τη φίλη σας «μα έτσι είσαι» μην παρεξηγηθείτε, δεν προσπαθούν να κλονίσουν την αυτοπεποίθησή σας, σύμφωνα με την επιστήμη απαντούν με βάση την... εξοικείωση. «Ο εγκέφαλός μας τείνει να επεξεργάζεται πρόσωπα που βλέπουμε συχνά με μεγαλύτερη ευκολία, κάνοντάς τα να φαίνονται πιο καθαρά ή πιο κολακευτικά στην αντίληψή μας», λέει ο Τζόνσον. «Επομένως, ενώ οι δικές μας φωτογραφίες μας φαίνονται απαίσιες, οι εικόνες των άλλων τείνουν να ευθυγραμμίζονται καλύτερα με το πώς τις βλέπαμε πάντα».

Φαίνεται ότι στην πραγματικότητα δεν είμαστε τόσο καλοί στο να αξιολογούμε πώς μοιάζουμε πραγματικά (συμπεριλαμβανομένου του πόσο όμορφοι μπορεί να είμαστε). «Σε ορισμένα πλαίσια και καταστάσεις, είναι σύνηθες για τους ανθρώπους να εκδηλώνουν ένα ψυχολογικό φαινόμενο γνωστό ως «προκατάληψη αυτοενίσχυσης», όπου υπερεκτιμούν τα θετικά χαρακτηριστικά τους και αποτυγχάνουν να αναγνωρίσουν τη διαφορά μεταξύ της αντίληψης της δικής τους και της αντίληψης των άλλων για τον εαυτό τους», εξηγεί, ο Γουίλιαμ Βαν Γκόρντον, αναπληρωτής καθηγητής στοχαστικής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Derby, μιλώντας στον Independent. Έτσι, κάποιοι από εμάς μπορεί να πιστέψουμε ότι είμαστε λίγο πιο εντυπωσιακοί από ό,τι πράγματι είμαστε. Αυτή η τάση, προσθέτει, «συνδέεται με την εξελικτική μας ανάπτυξη ως μέρος της ανάγκης να ανταγωνιζόμαστε για πόρους και ευκαιρίες αναπαραγωγής».

Το φαινόμενο του επίκεντρου

Αυτό που μπορεί να φαίνεται πιο οικείο είναι το «φαινόμενο του επίκεντρου», μια άλλη προκατάληψη που «μας οδηγεί να πιστεύουμε ότι οι άλλοι εξετάζουν εξονυχιστικά την εμφάνισή μας όσο κι εμείς», αναφέρει ο Τζόνσον. Επικεντρωνόμαστε στα ελαττώματά μας πολύ περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο. Με απλά λόγια – κανείς δεν σκέφτεται αν η μύτη σας φαίνεται περίεργη στη φωτογραφία του Instagram στην οποία έχετε επισημανθεί, γιατί είναι πολύ απασχολημένος με το αν... το δικό του σαγόνι φαίνεται περίεργο.

Φαίνεται λοιπόν ότι η αντίληψή μας για τη δική μας ελκυστικότητα και την ελκυστικότητα των ανθρώπων που γνωρίζουμε καλά, «συχνά παραμορφώνεται από τα συναισθήματα και τις γνωστικές μας προκαταλήψεις, παρά από μια αντικειμενική αξιολόγηση». Τα συναισθήματά μας για τους άλλους και τους εαυτούς μας επηρεάζονται από το πώς νομίζουμε ότι μοιάζουμε. «Θα κοιτούσαμε μια φωτογραφία των φίλων μας και ακόμα κι αν δεν ήταν η πιο κολακευτική τους γωνία, θα μπορούσαμε να δούμε το άτομο που αγαπάμε», εξηγεί η ψυχοθεραπεύτρια. «Μπορούμε να τους εκτιμήσουμε και να μην δούμε κανένα ελάττωμά τους, επειδή τους βλέπουμε ολιστικά, ενώ όταν κοιτάμε τον εαυτό μας, επιλέγουμε συγκεκριμένα πράγματα για τον τρόπο που φαινόμαστε».

Υπάρχει τρόπος να ξεπεράσουμε την αποστροφή μας για τον φωτογραφικό μας εαυτό; Η ψυχοθεραπεύτρια πιστεύει ότι είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι υπάρχουν πολύ, πολύ λίγοι άνθρωποι που φαίνονται φυσικά όμορφοι στις φωτογραφίες. «Το να ποζάρεις για να βγεις καλά σε μια φωτογραφία είναι μία δεξιότητα που χρειάζεται εξάσκηση. Πρέπει να μάθετε τις διαφορετικές εκφράσεις που μπορείτε να πάρετε και πώς αυτές φαίνονται στις φωτογραφίες… Ξέρω ότι ακούγεται λίγο περίεργο, αλλά η εξάσκηση θα βελτιώσει δραστικά τα πράγματα».

Επιπλέον, η ίδια προσθέτει, πως «είναι πολύ σημαντικό να προσέχουμε τις προκαταλήψεις από τις οποίες επηρεαζόμαστε και να προσπαθούμε να είμαστε λίγο πιο συμπονετικοί με τον εαυτό μας».

Διαβάστε περισσότερα στο bovary.gr