George K. Zestos: «Η παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση»

09:44 2/2/2021 - Πηγή: Diastixo

Έχουν γραφτεί δεκάδες βιβλία για την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση η οποία ξέσπασε το 2007 στις ΗΠΑ, πέρασε στην Ευρώπη και έφτασε στη χώρα μας το 2010 ως μια εκρηκτική κρίση χρέους για να διαλύσει στη συνέχεια την ελληνική οικονομία, να βγάλει στο σφυρί τη δημόσια περιουσία και να οδηγήσει στη φυγή από την πατρίδα εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες, νέους και μορφωμένους στην πλειοψηφία τους.

Στο παρόν έργο, το οποίο κυκλοφόρησε αρχικά το 2016 (καλύπτει τα γεγονότα μέχρι το καλοκαίρι

του 2015 και το δημοψήφισμα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ), γίνεται προσπάθεια να γραφτεί και πάλι αυτή η θλιβερή ιστορία, αφού πρώτα όμως αναλυθεί σε βάθος το οικονομικό περιβάλλον μέσα στο οποίο εμφανίστηκε, αναπτύχθηκε και τελικά ξέσπασε η συγκεκριμένη κρίση. Το περιβάλλον αυτό δεν ήταν άλλο από το δαιδαλώδες, τυχοδιωκτικό, άπληστο χρηματοπιστωτικό σύστημα των ΗΠΑ.

{loadmodule mod_adsence-inarticle-makri} {loadposition adsence-inarticle-makri}

Την προσπάθεια να εξηγηθούν τα όσα συνέβησαν εκείνη την εποχή αναλαμβάνει ένας εξαιρετικός Έλληνας οικονομολόγος που ζει πλέον στις ΗΠΑ, ένας κορυφαίος πανεπιστημιακός καθηγητής με λαμπρές σπουδές και ογκώδες ερευνητικό έργο, ο οποίος τολμά να γράψει μια αμιγώς οικονομική μεν αλλά ταυτόχρονα βαθιά πολιτική ιστορία των γεγονότων και να πει τα πράγματα με το όνομά τους, κι όχι όπως επιθυμούν οι μηχανισμοί του ΔΝΤ, της Παγκόσμιας Τράπεζας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που ανέλαβαν εργολαβικά –με τη βοήθεια των ελεγχόμενων από αυτά ΜΜΕ εντός κι εκτός Ελλάδας– τη «διάσωση» κι εν τέλει την καταστροφή αρκετών ευρωπαϊκών οικονομιών.

Μια χούφτα άπληστες τράπεζες στις ΗΠΑ

Ο αναγνώστης που θα θελήσει να διαβάσει την εκδοχή του G. Zestos για τα γεγονότα που σημάδεψαν μια ολόκληρη δεκαετία και άλλαξαν το πρόσωπο πολλών ευρωπαϊκών χωρών, μεταξύ των οποίων και της δικής μας, θα χρειαστεί πρώτα να αντιληφθεί τη δομή και τη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος των ΗΠΑ, καθώς από εκεί ξεκινά η ανάλυση του καθηγητή G. Zestos, πριν ο ίδιος ασχοληθεί με τις επιπτώσεις της κρίσης στις ευρωπαϊκές οικονομίες.

Όπως υποστηρίζει κι αποδεικνύει με την ανάλυσή του, η απορρύθμιση του χρηματοοικονομικού και τραπεζικού τομέα στις ΗΠΑ επέτρεψε την εμφάνιση μιας σειράς δομημένων χρηματοοικονομικών προϊόντων τα οποία, σύμφωνα με τους «κατασκευαστές» τους, δημιουργούσαν νέες επενδυτικές ευκαιρίες και βοηθούσαν στην αύξηση της ρευστότητας και των πιστώσεων του τραπεζικού συστήματος για τη χρηματοδότηση στεγαστικών δανείων. Ήταν τα προϊόντα εκείνα που λόγω του ότι ήταν τόσο σύνθετα κι αδιαφανή, τόσο επικίνδυνα στη διαχείρισή τους, οδήγησαν τελικά στην κατάρρευση και την κρίση. Τα προϊόντα αυτά, σε συνδυασμό με την απολύτως τυχοδιωκτική πολιτική των τραπεζικών στελεχών, που στόχευαν απλώς στη μεγιστοποίηση των κερδών τους, οδήγησαν τελικά στην καταστροφή: πυροδότησαν την κρίση των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων, η οποία επεκτάθηκε ακαριαία στην πραγματική οικονομία και στο εξωτερικό. Αξίζει να σημειώσουμε ότι, σύμφωνα με τον G. Zestos, το πρόβλημα αυτό (η απληστία κι ο τυχοδιωκτισμός των κορυφαίων στελεχών στα αμερικανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα) δεν έχει αντιμετωπιστεί ακόμα με επιτυχία.

Σύμφωνα με τον Έλληνα οικονομολόγο, ο οποίος γνωρίζει πολύ καλά την ευρωπαϊκή οικονομία και ειδικά τον τρόπο με τον οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση λαμβάνει και υλοποιεί αποφάσεις, στην περίπτωση της κρίσης του 2010 οι αγορές δοκίμασαν με ιδιαίτερα οξύ τρόπο την αποφασιστικότητα των Ευρωπαίων ηγετών και τη δέσμευσή τους στη λειτουργία της οικονομικής και νομισματικής ενοποίησης. Δυστυχώς, οι Ευρωπαίοι ηγέτες άργησαν να ανταποκριθούν.

{jb_quote} Η αργοπορία των Ευρωπαίων ηγετών όχι μόνο κόστισε τεράστια ποσά στην ΕΕ, αλλά οδήγησε στην εξαθλίωση εκατομμύρια πολίτες στην ήπειρό μας. {/jb_quote}

ΗΠΑ και Γερμανία: διαφορετικές φιλοσοφίες

Ο καθηγητής διατυπώνει αιχμές για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούσε η ΕΕ πριν από την κρίση, θεωρώντας ότι αρκετές χώρες είχαν παραβιάσει τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΟΝΕ πριν από την κρίση χρέους. Ωστόσο, όταν οι σχετικά μικρές χώρες παραβίασαν το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, η ΕΕ τούς υπέδειξε να συμμορφωθούν με τα δημοσιονομικά κριτήρια της Συνθήκης του Μάαστριχ. Τα αποτελέσματα είναι γνωστά: «Τα προγράμματα της ΕΕ και του ΔΝΤ, επιβάλλοντας λιτότητα, αποτέλεσαν την αιτία της ύφεσης και της ταπείνωσης των πολιτών των χωρών που τα έλαβαν» υποστηρίζει ο καθηγητής Zestos κι εξηγεί ότι, παρά τα τεράστια ποσά των προγραμμάτων διάσωσης, οι όροι τους ήταν ιδιαίτερα αυστηροί και υφεσιακοί. Η αργοπορία των Ευρωπαίων ηγετών όχι μόνο κόστισε τεράστια ποσά στην ΕΕ, αλλά οδήγησε στην εξαθλίωση εκατομμύρια πολίτες στην ήπειρό μας.

Οι δύο χώρες στις οποίες επικεντρώνει τη μελέτη του ο καθηγητής G. Zestos είναι οι ΗΠΑ και η Γερμανία, οι …πρωταγωνιστές δηλαδή των προγραμμάτων διάσωσης, και σε ειδικά κεφάλαια του βιβλίου αναλύει όχι μόνο την πρακτική που ακολουθήθηκε από την καθεμιά, αλλά επίσης και τη φιλοσοφία που καθοδήγησε τις αποφάσεις στη μια και την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Η ανάλυσή του για τη δεύτερη μας αφορά – για την ακρίβεια, εξηγεί σε μεγάλο βαθμό πολλά απ’ όσα ζήσαμε πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την κρίση του 2010.

Ο καθηγητής συνδέει την (ολοένα αυξανόμενη) παρουσία της Γερμανίας στην παγκοσμία οικονομία –παρουσία που χαρακτηρίζεται από το μεγαλύτερο πλεόνασμα παγκοσμίως στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών– με την αντίστοιχη συρρίκνωση της παρουσίας της Κίνας και την επιμονή των Γερμανών να μην αποδέχονται ανώτατο επίπεδο, μια «οροφή» δηλαδή, στα εμπορικά τους πλεονάσματα. Ο καθηγητής Zestos, προκειμένου να εξηγήσει το πώς λειτούργησε η Γερμανία κατά τη διάρκεια αυτής της φοβερής κρίσης και για ποιους λόγους έθεσε τις προτεραιότητες που τέθηκαν τελικά στα κοινά όργανα της ΕΕ, ανατρέχει αρκετές δεκαετίες πριν, στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, και σχολιάζει τη συμβολή της Γερμανίας στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Η περίπτωση της Ελλάδας

Το τελευταίο και πιο ενδιαφέρον κεφάλαιο του βιβλίου είναι ασφαλώς εκείνο που αναφέρεται στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, η ευρωκρίση αποτέλεσε την τελευταία εθνική τραγωδία που κατέληξε σε ανθρώπινο πόνο, ντροπή, ταπείνωση και οικονομική καταστροφή της χώρας.

Οι σελίδες στις οποίες περιγράφει και σε μεγάλο βαθμό ερμηνεύει την κρίση αυτή θα προκαλέσουν την αγανάκτηση σε όποιον τις διαβάσει. Αγανάκτηση π.χ. για τον ρόλο των ελληνικών κυβερνήσεων στη δημοσιονομική μακροοικονομική κακοδιαχείριση της χώρας. Αγανάκτηση για τον ρόλο του εκλεγμένου πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου (ο συγγραφέας τον κατακεραυνώνει…), ο οποίος με άστοχες δηλώσεις του, αλλά κυρίως με την ακραία κι επιθετική διαχείριση του θέματος, οδήγησε τη χώρα σε οικονομικό χάος, στέλνοντας στην ανεργία πάνω από το ένα τέταρτο του εργατικού δυναμικού της πατρίδας του. Η ανάλυση του G. Zestos για τα προγράμματα διάσωσης –τα οποία θεωρεί πρωτίστως προγράμματα για τον περιορισμό της κρίσης στα όρια της Ελλάδας και τη διάσωση των ευρωπαϊκών τραπεζών– αλλά και οι αναφορές του στα μεγάλα λάθη των Ευρωπαίων κατά τη διαδικασία της «διάσωσης» σοκάρουν ακόμα και σήμερα, σχεδόν μια δεκαετία μετά το ξέσπασμα εκείνης της φοβερής κρίσης.

Σε αντίθεση με άλλα βιβλία που κυκλοφόρησαν τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας –γραμμένα μάλιστα από Έλληνες οικονομολόγους και δημοσιογράφους που παρακολουθούσαν τις εξελίξεις στις Βρυξέλλες–, τα οποία ουσιαστικά επιρρίπτουν την ευθύνη στους Έλληνες για την καταστροφή που υπέστησαν από τις μνημονιακές επιλογές της Τρόικας και επιχαίρουν μάλιστα για το σκληρό αλλά «δίκαιο» μάθημα που λάβαμε, σε τούτο εδώ αποδίδονται ευθύνες σε αυτούς που πραγματικά τις έχουν: (όλες) τις διεφθαρμένες ελληνικές κυβερνήσεις από τη Μεταπολίτευση μέχρι τα μνημόνια, τους κερδοσκόπους των διεθνών αγορών, τους αργοκίνητους γραφειοκράτες της ΕΕ και δύο-τρεις θλιβερούς πολιτικούς που κατέστρεψαν –εν πλήρει συνειδήσει κατά τον συγγραφέα– την όμορφη και πονεμένη αυτή χώρα.

Η παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση
Από τα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια των ΗΠΑ στο δημόσιο χρέος της Ευρώπης
George K. Zestos
Μετάφραση: Σωτήρης Κονίδης
Επιστημονική επιμέλεια: Νικόλαος Απέργης
Πεδίο
400 σελ.
ISBN 978-960-635-079-5
Τιμή €29,90