Ευτυχία Κατελανάκη

23:55 18/4/2025 - Πηγή: Diastixo

Η ποιητική συλλογή λοιπόν, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Βακχικόν, αποτελείται από 42 ελευθερόστιχα ποιήματα γραμμένα κυρίως το διάστημα 2022-2024. Συνομιλεί με τις δύο προηγούμενες ποιητικές συλλογές μου, τη μηναυγή και το ασθμένοντας. Στη μηναυγή, η αβεβαιότητα για το μέλλον κυριαρχούσε, υπήρχε μία αγωνία για το αν θα δράσουμε, αν θα ακουστεί η φωνή μας, αν θα αλληλοαναγνωριστούμε και αν θα ξημερώσουμε μαζί. Το ασθμένοντας εστίαζε στο ασφυκτικό παρόν, σε ένα παρόν το οποίο μας κάνει να ασθμαίνουμε, αλλά παραμένουμε σε αυτό είτε γιατί έχουμε την πεποίθηση και την ελπίδα ότι θα το αλλάξουμε,

είτε επειδή αδυνατούμε να ξεφύγουμε από αυτό. Το λοιπόν, προτείνει έναν διάλογο με το παρελθόν και το παρόν, υποδεικνύοντας μια αποφασιστική συνέχεια. Δεν είναι μια διαφυγή, αλλά μια ώριμη συνειδητοποίηση: «Αυτό έχουμε. Κόμμα. Ανάσα. Τώρα τι κάνουμε».

Ο τίτλος αποτελεί ένα λεκτικό σημείο καμπής, μια στιγμή απολογισμού και αποφασιστικότητας για το επόμενο βήμα. Το λοιπόν, επιθυμεί να ισορροπήσει ανάμεσα στην εσωτερική αναζήτηση και την κοινωνική παρατήρηση και δράση. Τα ποιήματα επιδιώκουν να συνδεθούν με το κοινωνικό πλαίσιο, αναδεικνύοντας θέματα τόσο συλλογικά, όσο και προσωπικής ανθεκτικότητας. Ένα παράδειγμα είναι το ποίημα «Τα δάχτυλά μας είναι κρεμάστρες»:

Τα δάχτυλά μας είναι κρεμάστρες
κινητό
κλειδιά
λεφτά
καφές.
Προστίθεται η βεντάλια
το κεφάλι μου
το κεφάλι σου
ένα στιλό ενίοτε
κι ένα πλαν μπι.

Τα δάχτυλά μας είναι κρεμάστρες
αν το κεφάλι μου δεν αντέξει.

Τα δάχτυλά μας είναι κρεμάστρες
όταν καμία νύχτα δεν είναι άγια για τους ανθρώπους
όσο κι αν την προσμένουμε.

Τα δάχτυλά μας είναι κρεμάστρες
βρίσκουμε νέες λέξεις για την απουσία
και τη δειλία
αυτοφροντίδα,
αυτοθεραπεία,
αυτοολοκλήρωση,
αυτάρκεια,
αυταπάτες με φωτάκια λαμπερά
όπως οι βομβαρδισμοί στην Παλαιστίνη.

Τα δάχτυλά μας είναι κρεμάστρες
σεντόνι που σκαρφαλώνει πάνω μου
με τόση φροντίδα
αγκαλιά που πλάνεψε το σώμα
κι αυτό έλιωσε με τη γενναιότητα που έχει κάθε υποχώρηση.

Τα δάχτυλά μας είναι κρεμάστρες
όσο κι αν τα ενώνουμε
κινητό
κλειδιά
λεφτά
καφές
βεντάλια
το κεφάλι μου
το κεφάλι σου
ένα στιλό ενίοτε
κι ένα σκοινί.

Ο χωροχρόνος στον οποίο γεννήθηκαν τα ποιήματα (νοτιοανατολική Ευρώπη την 2η και 3η δεκαετία του 21ου αιώνα) έχει επηρεάσει τη γραφή τους. Υπάρχουν αναφορές σε πρόσφυγες και προσφύγισσες, στην κρατική διαφθορά και αδιαφορία, στην κοινωνική αδικία, σε ένα προσωπικό και κοινωνικό αδιέξοδο, στην ανασφάλεια αλλά και στην ελπίδα αλλαγής. Ο τόπος γραφής των ποιημάτων είναι συχνά ένας εξωτερικός χώρος –χώρος στον οποίο βρίσκεται συχνά τόσο το υποκείμενο που γράφει, όσο και τα υποκείμενα τα οποία έχουν επηρεάσει τη γραφή–, στον οποίο γίνεται αναφορά εντός των στίχων: το μετρό, ο χώρος εργασίας, ένα προσφυγικό καμπ, οι δρόμοι (κυρίως της Αθήνας). Η δημιουργία κάθε ποιήματος έχει αφορμή σχεδόν πάντα μία σκηνή της καθημερινότητας: μία εικόνα, έναν ήχο, μία μυρωδιά, μία παρατήρηση, τα οποία αναλύονται με τη μορφή συναισθημάτων και σκέψεων, ζυμώνονται με ιδέες και καταλήγουν να εκφράζονται, να ενσαρκώνονται θα έλεγα, σε ένα ποιητικό σχήμα. Και εφόσον μιλάμε για ποιητικό σχήμα, είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ της απλής καταγραφής σκέψεων, παρατηρήσεων και μανιφέστων και της συγγραφής ποιημάτων με κοινωνικοπολιτικό περιεχόμενο.

{jb_quote}Η αίσθηση ότι «εμείς» υποφέρουμε μαζί, σκεφτόμαστε μαζί, αγωνιζόμαστε μαζί, πέφτουμε μαζί, σηκωνόμαστε μαζί, είναι πολύ έντονη στα ποιήματα της συλλογής, κατακρίνοντας το ατομικιστικό μοντέλο που προωθείται.{/jb_quote}

Στα ποιήματα πλανώνται συνεχείς διερωτήσεις για την ανθρώπινη ύπαρξη, που αποτελούν μια μορφή διαλόγου με τον κόσμο, έναν τρόπο να συνδιαμορφώσουμε την πραγματικότητα, αφού πρώτα σταθούμε, αναγνωρίσουμε, καταλάβουμε, ανασάνουμε, με στόχο να πορευτούμε μαζί. Και για να γίνει αυτό, το ποίημα συνδέεται με την αγάπη, την αλήθεια και την ελευθερία, ονοματίζει και παίρνει θέση.

15

εσύ είσαι για πάντα 15
εγώ μαδάω σελίδες ημερολογίου
πρέπει να υπάρχει ο σωστός χρόνος

μα εσύ είσαι 15
γελάς
με ναργιλέ
με λέξεις άλλες
αγκαλιάζεις σαν 15χρονο
πόσων χρονών είν’ τα μάτια σου;

κάνουμε βόλτες στην Αθήνα
και στη Βρέμη
κοιτάς σαν 15χρονο
μάλλον νικήσαμε τον χρόνο
και τα σύνορα
στα 15
αλλά
η Ευρώπη είναι η σταθερότητα κάποιων ονείρων ξεσκισμένων ιστών αράχνης.

Μαδάω σελίδες ημερολογίου
το ρήμαξα
από το 2011
όλα έχουν ρημαχτεί
κι όμως
εσύ είσαι για πάντα 15.

Το λοιπόν, είναι μία προσωπική κατάθεση που συνδέεται με μια συλλογική εμπειρία. Μέσα από τους στίχους, οι αναγνώστες και οι αναγνώστριες καλούνται να αναστοχαστούν, να πάρουν θέση, να βρουν τον δικό τους ρυθμό και να συνεχίσουν το ταξίδι τους.

ΜΝΗΜΗ

Η μνήμη πάντα γίνεται πέτρα.
Πλακώνει το σώμα κάθε φορά που πέφτουμε για ύπνο.
Κι εμείς
κοιμόμαστε περισσότερο
ζητιανεύουμε της λήθης φτερά.

Μα η μνήμη είναι πάντα πέτρα.
Πάντα βρίσκει τρόπο να μας ξυπνά.

Το λοιπόν, είναι μια πρόσκληση να δούμε τη ζωή με θάρρος, να αποδεχθούμε τις ρωγμές της και να συνεχίσουμε μαζί. Αυτή η αίσθηση ότι «εμείς» υποφέρουμε μαζί, σκεφτόμαστε μαζί, αγωνιζόμαστε μαζί, πέφτουμε μαζί, σηκωνόμαστε μαζί, είναι πολύ έντονη στα ποιήματα της συλλογής, κατακρίνοντας το ατομικιστικό μοντέλο που προωθείται στην καπιταλιστική πραγματικότητα που βιώνουμε. Όπως καταλήγει το τελευταίο ποίημα της συλλογής:

Λοιπόν,
δεν μένει τίποτα που δεν φοβηθήκαμε
σαν αγαπήσαμε ό,τι στεγάζεται
στις παρυφές ενός δρόμου
στίβου προκαθορισμένου
που αρνηθήκαμε.

Λοιπόν,
τα χαμόγελα γίναν αγώνες σε δρόμους δικούς μας
τα τραύματα θάλασσες γαλανές
δεν μένει τίποτα που δεν έγινε.

Λοιπόν,
συνεχίζουμε, φίλη μου.
Με σκληρότερα χείλη
αραιότερες ομιλίες.
Μη μου πεις
υπομονή.
Μη μου πεις τίποτα.
Μόνο έλα και κράτα μου τα χέρια
που δεν απλώθηκαν στον ουρανό
αλλά στο κοιμισμένο μας σώμα
που διψάει τώρα για ζωή.

λοιπόν,
Ευτυχία Κατελανάκη
Εκδόσεις Βακχικόν
68 σελ.
ISBN 978-618-231-136-3
Τιμή €10,60