Μηλο

21:02 6/9/2021 - Πηγή: Argiro

Η μηλια (Malus domestica) είναι ένα από τα πιο δημοφιλή οπωροφόρα δέντρα παγκοσμίως και κυρίως στις εύκρατες και βόρειες περιοχές.

Το μηλο είναι ο καρπός της. Καλλιεργείται κυρίως σε υγρές και ψυχρές περιοχές. Η μηλια είναι ανθεκτική στις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες. Προτιμά τις παραθαλάσσιες και παραλίμνιες περιοχές, όπως και τα δροσερά καλοκαίρια για να μειωθεί ο κίνδυνος πιθανών ζημιών

λόγω παγετών και να δώσει μήλα υψηλής ποιότητας. Η Κίνα και οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι οι κύριοι παραγωγοί μήλων. Υπάρχουν χιλιάδες ποικιλιες μηλων. Από την κοκκινη μηλια προέρχονται τα περισσότερα μηλα. Η ποικιλια μηλων Red Delicious είναι από τις πιο διάσημες ποικιλίες κόκκινων μήλων.

Yπάρχουν όμως και χιλιάδες άλλες ποικιλιες μηλων που δίνουν καρπούς διαφόρων χρωμάτων, όπως κίτρινα, πράσινα κ.ά., αλλά και διάφορων σχημάτων όπως σφαιρικά, κωνικά, επιμήκη κ.ά.  Η μηλια είναι φυλλοβόλο δέντρο, μεγάλου μεγέθους (8-12 m) και ανήκει στην οικογένεια των Ροδοειδών (Rosaceae). Ανθίζει την άνοιξη και τα μηλα συλλέγονται το φθινόπωρο. Στην Ελλάδα καλλιεργείται κυρίως στη Μαγνησία, στη Λάρισα, στην Καστοριά, στην Ημαθία, στην Πέλλα, στην Αρκαδία και στη Λάρισα.

Ιστορία

Η μηλια κατάγεται από την περιοχή νότια του Καυκάσου.  Στην Ασία και στην Ευρώπη καλλιεργούσαν από την αρχαιότητα. Το μηλο ήταν γνωστό και στους Αρχαίους Έλληνες και Ρωμαίους, σύμφωνα με αναφορές του Θεόφραστου, του Ηρόδοτου, του Ησίοδου κ.ά.

Χημική σύσταση

Το μηλο είναι πλούσια πηγή θρεπτικών και μη θρεπτικών συστατικών. Περιέχει 86% νερό, 14% υδατάνθρακες από τα οποία 10% σάκχαρα και 2,4% ίνες, λίπη 0,17%, πρωτεΐνη 0,3%, βιταμίνες: Α, C, Ε, Β2, Β6, φυλλικό οξύ,  βιοτίνη, βιταμίνη K, μηλικό οξύ, κάλιο, μαγγάνιο, σίδηρο, χαλκό, φώσφορο. Είναι πλούσιο σε πολυφαινόλες. Η φλούδα του μήλου πρέπει να καταναλώνεται κι αυτή, γιατί περιέχει μεγάλο ποσοστό των φυτικών ινών, αντιοξειδωτικών και φλαβονοειδών (επικατεχίνη), όπως επίσης και σχεδόν το μισό της περιεκτικότητας της βιταμίνης C. Το μηλο επίσης μειώνει την κακή χοληστερόλη. Δίνει 52 θερμίδες ανά 100 γραμμάρια μήλου.

Ποικιλιες μηλων

Πολλοί είναι αυτοί που αναρωτιούνται ποια ειναι τα καλυτερα μηλα. Γενικότερα είναι αποδεκτό ότι όσο πιο κόκκινο είναι το μηλο τόσο καλύτερο είναι για να καταναλωθεί, λόγω των υψηλότερών του συγκεντρώσεών σε πολυφαινόλες. Παρ’ όλα αυτά όμως, τα μήλα κάθε ποικιλίας έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά. Ανάλογα με την επιθυμητή χρήση τους αποτελούν την καλύτερη επιλογή για την κάθε περίσταση, π.χ. τα κίτρινα μήλα είναι ιδανικά για γλυκά, τα πράσινα για να συνοδεύουν πιάτα και τα κόκκινα δεν ενδείκνυται για ψήσιμο.

Τα μηλα χωρίζονται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με το χρώμα τους (κόκκινα, πράσινα, κίτρινα), την οξύτητα του χυμού τους (γλυκά, ξινά, ενδιάμεσα), την εποχή ωρίμανσης (μήλα Σεπτεμβρίου, όπως αυτά που προέρχονται από την κοκκινη μηλια της ποικιλίας Red Delicious, θερινά μήλα και φθινοπωρινά). Κάποιες από τις κυριότερες ποικιλιες μηλων παρουσιάζονται παρακάτω:

Red Delicious

Πρόκειται για κοκκινη μηλια που προέρχεται από το Περού με μεγάλα ομοιογενή, σε σχήμα σφαιρικό-επίμηκες, έντονα κόκκινα, γλυκά, τραγανά μήλα και κάποιες φορές με πυκνές ραβδώσεις. Η σάρκα τους είναι συνεκτική, γλυκιά, χυμώδης και αρωματική. Ωριμάζουν κατά τις πρώτες εβδομάδες του Σεπτεμβρίου. Δεν ενδείκνυνται για μαγείρεμα, γιατί μαλακώνουν και χάνουν γρήγορα το χρώμα τους όταν ψήνονται. Σε γλυκά χρησιμοποιούνται με πολύ καλό αποτέλεσμα δίνοντας υπέροχη γεύση.

Starking 

Πρόκειται ίσως για την πιο διαδεδομένη ποικιλια μηλων, η οποία έχει καρπούς μεγάλου μεγέθους, σχήματος σφαιρικού-επίμηκες και παχύ κόκκινο ή κίτρινο φλοιό με έντονες κόκκινες ραβδώσεις και συνεκτική, γλυκιά, χυμώδη, λευκοκίτρινη και αρωματική σάρκα. Ωριμάζουν κατά τις δύο τελευταίες εβδομάδες του Σεπτεμβρίου έως τα μέσα Οκτωβρίου. Είναι κατάλληλα για να χρησιμοποιηθούν στην παρασκευή γλυκών.

Fuji

Πρόκειται για κοκκινη μηλια που προέρχεται από την Κίνα, με μεσαία έως μεγάλα, τραγανά, χυμώδη, κόκκινα-ροζ μήλα με έντονη γλυκιά γεύση και μέτρια παχύ φλοιό. Τα μήλα της ποικιλίας αυτής συλλέγονται στις αρχές Οκτωβρίου και είναι ιδανικά για πίτες και τάρτες.

Gala

Πρόκειται για ποικιλία που προέρχεται από τη Νέα Ζηλανδία και έχει μικρά έως μεσαίου μεγέθους, γλυκά, τραγανά, χυμώδη, συνήθως κόκκινα με κάποια κιτρινοπράσινα μέρη στον παχύ φλοιό τους μήλα, με κιτρινωπή-λευκή σάρκα. Τα μήλα αυτά συλλέγονται τον Αύγουστο.

Jonagold

Πρόκειται για ποικιλία που προέρχεται από τη Νέα Υόρκη με ζουμερά, συνεκτικά, τραγανά, αρωματικά, γλυκόξινης γεύσης, μέτριου μεγέθους, σχήματος σφαιρικού, ελαφρά πλακέ μηλα, εξαιρετικής ποιότητας με λείο κίτρινο φλοιό.  Χρησιμοποιούνται σε πίτες ή τάρτες. Τα μηλα της ποικιλίας αυτής ωριμάζουν περί τα μέσα Σεπτεμβρίου.

Granny Smith

Πρόκειται για ποικιλια μηλων που προέρχεται από την Αυστραλία με τραγανά, γλυκόξινα, χυμώδη, μεσαίου έως μεγάλου μεγέθους, σφαιρικά-κωνικά πράσινα μηλα με παχύ βαθυπράσινο φλοιό με λευκά φακίδια και συνεκτική, λευκή σάρκα. Τα μηλα της ποικιλίας αυτής συλλέγονται το τρίτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου.

Φιρίκι πρώιμο

Πρόκειται για ποικιλία που βρίσκεται σε ορεινές και ημιορεινές περιοχές της Ελλάδας. Το φιρίκι πρωτοεμφανίστηκε στο Πήλιο και πρόκειται για μηλο μικρού έως μέτριου μεγέθους, σχήματος κουλουροωοειδές και υπόξινης γεύσης, με συνεκτική, λευκοκίτρινη σάρκα και με ιδιαίτερη αντοχή στις ασθένειες. Τα φιρίκια συγκομίζονται τον Οκτώβριο.

Στη χώρα μας υπάρχουν μήλα Προστατευόμενης ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) και Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ). Τα μηλα Ζαγοράς Πηλίου και τα Μηλα Ντελίσιους Πιλαφά Τριπόλεως είναι ΠΟΠ. Το μηλο Καστοριάς είναι ΠΓΕ.

Μήλα Ζαγοράς Πηλίου

Πρόκειται για ποικιλία με μηλα που παράγονται από τον Αγροτικό Συνεταιρισμού Ζαγοράς. Τα μήλα Ζαγοράς Πηλίου είναι κατά κύριο λόγο μήλα ποικιλίας Starking, με βαθύ κόκκινο χρώμα, πολύ σκληρά, λαμπερά, σχήματος σφαιρικού-επίμηκες (μασουράτο), υπέροχης γεύσης, εξαιρετικής ποιότητας και υψηλών προδιαγραφών.  Η σάρκα τους είναι χυμώδης, λευκοκίτρινη με λεία και κηρώδη υφή. Η συγκομιδή τους ξεκινά περίπου στις 20 Σεπτεμβρίου και ολοκληρώνεται περίπου στα μέσα Οκτωβρίου.

Μήλα Ντελίσιους Πιλαφά Τριπόλεως

Πρόκειται για ποικιλια μηλων με μεγάλα, σφαιρικού-επίμηκες σχήματος, κόκκινο-χρυσαφί μηλα. Έχουν ελαφρώς υπόξινη γεύση, όχι ιδιαίτερα γυαλιστερά, με συνεκτική, αρωματική σάρκα και μοναδική γεύση. Η ποικιλία έφτασε στην Τρίπολη από τον επανατριζόμενο Ελληνοαμερικανό Ηλία Πιλαφά. Έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες και πολυφαινόλες. Η συγκομιδή τους αρχίζει στα μέσα Οκτωβρίου. Ενδείκνυνται για σαλάτες, μηλόπιτες, για ψήσιμο κ.ά.

Μήλα Καστοριάς

Πρόκειται για μηλα που προέρχονται από κόκκινες ή κίτρινες ποικιλίες. Δίνουν σκληρά, αρωματικά μηλα με χυμώδη σάρκα και υπέροχη γεύση που καλλιεργούνται στην ομώνυμη περιοχή. Η συγκομιδή αρχίζει περί τα μέσα Σεπτεμβρίου και διαρκεί περίπου ως τα μέσα Οκτωβρίου.

Αγορά και Συντήρηση

Κατά την αγορά μήλων, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να μην υπάρχουν χτυπήματα και κοψίματα, ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες εισχώρησης φυτοφαρμάκων στο εσωτερικό τους. Προτού επίσης καταναλωθούν πρέπει να πλένονται με άφθονο νερό. Τα μηλα μπορούν να διατηρηθούν σε θερμοκρασία περιβάλλοντος σε δροσερό, ξηρό και σκοτεινό μέρος αν πρόκειται να καταναλωθούν μέσα σε δύο εβδομάδες, αλλιώς καλό είναι να τοποθετηθούν στη συντήρηση. Τα μήλα στο ψυγείο θα πρέπει να τοποθετούνται σε σακούλες με τρύπες ή ανοίγματα, ώστε να μην εμποδίζεται η κυκλοφορία του αέρα σε αυτά και να απομακρύνεται το αιθυλένιο που παράγεται και το οποίο επιταχύνει την ωρίμανσή τους.

Χρήσεις

Το μηλο χρησιμοποιείται για σαλάτες, μαρμελάδες, chutney μήλου, κέικ μήλου, στρούντελ, μηλόπιτα, τάρτα μήλου, κομπόστες, γλυκό του κουταλιού κ.ά. Μπορούν επίσης να συνδυαστούν με χοιρινό, γαλοπούλα, θαλασσινά κ.ά. συνήθως ως σάλτσες μήλου ή κομμένα σε χοντρές φέτες να συνοδεύουν ψητά κατσαρόλας και φούρνου. Μπορούν επίσης να  βρίσκονται σε κομματάκια σε smoothies, σε γιαούρτια κ.ά. ή ακόμα να ψηθούν και να συνδυαστούν με κανέλα. Τα μηλα επίσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως ροφήματα και ποτά, όπως ο μηλίτης, ο χυμός μύλου, η sangria, μπράντι με μηλα κ.ά. ή και να χρησιμοποιηθεί σε διάφορα κοκτέιλ.

Μηλο – Οφέλη

Η μηλια λοιπόν είναι ένα πολύ σημαντικό οπωροφόρο δέντρο με σημαντική παραγωγή στη συνολική παγκόσμια παραγωγή φρούτων. Υπάρχουν χιλιάδες ποικιλιες μηλων. Κάθε ποικιλια μηλων δίνει και διαφορετικό μηλο με ξεχωριστά χαρακτηριστικά (χρώμα, γεύση, άρωμα κ.ά.). Δεν είναι μόνο η κοκκινη μηλια που έχει διάφορα οφέλη για τον άνθρωπο. Οι υπόλοιπες ποικιλίες (κίτρινες, πράσινες κ.ά.) δίνουν μηλα με εξίσου ιδιαίτερα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, πολλά θρεπτικά συστατικά, βιταμίνες και πολλές ευεργετικές ιδιότητες για τον ανθρώπινο οργανισμό.

Αφού έμαθες τα πάντα για τα μήλα και τις ποικιλίες του, τι καλύτερο από το να φτιάξεις την ανάποδη μηλόπιτα της Αργυρώς. Δες την εύκολη συνταγή εδώ.

Μηλόπιτα ανάποδη

Το άρθρο Μηλο εμφανίστηκε πρώτα στο Argiro.gr.