Αργυρώ Μαντόγλου

22:44 19/9/2024 - Πηγή: Diastixo

Το βιβλίο Απαγορευμένα αντικείμενα της Γκέιλ Τζόουνς, που χαρακτηρίστηκε ως η μεγάλη επιστροφή της θρυλικής συγγραφέα του Κορετζιντόρα –μυθιστόρημα που ενέπνευσε πλήθος μαύρων καλλιτεχνών–, είναι ένα αιχμηρό αφήγημα για τη γυναικεία δημιουργικότητα και τις απαιτήσεις της. Στον αντίποδα της αφοσίωσης που προϋποθέτει η άσκηση της τέχνης από μια γυναίκα βρίσκονται η συντροφικότητα, η μητρότητα, η κανονικότητα και ενίοτε η ψυχική υγεία.

Η Κάθριν, γλύπτρια, κεντρικός χαρακτήρας του βιβλίου, έχει εγκατασταθεί με τον Έρνεστ τον σύντροφό της στην Ίμπιζα και μπαινοβγαίνει στο ψυχιατρείο,

καθώς έχει επιχειρήσει επανειλημμένα να τον δολοφονήσει. Αυτός είναι και ο λόγος που τα υλικά που μπορεί να χρησιμοποιήσει για το έργο της είναι περιορισμένα. Καθημερινά αντικείμενα όπως πιρούνια, γυαλί, καθρέφτες, πέτρες είναι απαγορευμένα αντικείμενα για την καταξιωμένη γλύπτρια, συνεπώς θα πρέπει να αρκεστεί στα πλαστικά και ό,τι άλλο «αθώο» τής προσφέρεται προκειμένου να ολοκληρώσει το έργο της birdcatcher, πάνω στο οποίο εργάζεται εδώ και κάποια χρόνια, παρά την «καλοπροαίρετη» κριτική του συντρόφου της, που τη συμβουλεύει να το αφήσει και να προχωρήσει σε κάποιο καινούργιο έργο. Οι κρίσεις της είναι επικίνδυνες τόσο για την ίδια όσο και για τον Έρνεστ, που παρά τον κίνδυνο στέκεται στο πλάι της, περισσότερο ως κηδεμόνας και φροντιστής παρά ως σύζυγος και εραστής.

Το τρίτο μέλος του τριγώνου είναι η Αμάντα, αφηγήτρια, φίλη και φιλοξενούμενη στο σπίτι του ζευγαριού, μια μυθιστοριογράφος που τώρα καταγίνεται με την ταξιδιωτική λογοτεχνία – η ίδια έχει απαλλαγεί από τον επικριτικό σύζυγό της, Λάντις, ο οποίος υποβίβαζε εξακολουθητικά το έργο της, χαρακτηρίζοντας τα γραπτά της ως «αηδίες». Η Αμάντα σκέφτεται ότι θα μπορούσε να συγκροτήσει μια λίστα από γυναίκες συγγραφείς που ζουν με άντρες που τις υποτιμούν: «Σκέφτομαι τις γυναίκες συγγραφείς που γνωρίζω και ζουν με άντρες που πιστεύουν ότι το έργο τους είναι χάλια ή σχεδόν χάλια. Μπορώ να αναφέρω τουλάχιστον πέντε. Αλλά δεν μπορώ να αναφέρω κανέναν, ούτε έναν, από τους άντρες συγγραφείς που ξέρω και οι οποίοι ζουν με γυναίκες που πιστεύουν ότι το έργο τους δεν είναι το λιγότερο καταπληκτικό». Ένα από τα θέματα του βιβλίου είναι η ανοχή και η αποδοχή αντρών που τις υποτιμούν. Απεναντίας, ένας άντρας δημιουργός δεν θα ανεχόταν να μείνει με μια γυναίκα που δεν θαυμάζει το έργο του.

{jb_quote}Η Τζόουνς «χορογραφεί» ετερόκλητα στοιχεία και χαρακτήρες, προκειμένου να αποδοθεί ο δικός της μυσταγωγικός χορός.{/jb_quote}

Στα Απαγορευμένα αντικείμενα κυριαρχούν διάφορα μοτίβα ασθένειας και θεραπείας, μαγείας και ονείρων: «Πρέπει να διαχωρίζουμε τον πραγματικό κόσμο από τα όνειρα, παρότι ζούμε τόσο στον έναν κόσμο όσο και στον άλλο» σημειώνει η Αμάντα, αν και πολλές φορές τα όρια ανάμεσα στις δυο διαστάσεις είναι δυσδιάκριτα. Έντονοι χαρακτήρες παρελαύνουν στις σελίδες του βιβλίου με ανατρεπτικές σκέψεις και εκκεντρικές ζωές. Στη Βραζιλία η Αμάντα έχει έναν εραστή που είναι μαύρος από τη μέση και πάνω και λευκός στο κάτω μέρος, ένδειξη της δύναμής του να θεραπεύει, σύμφωνα με τη μητέρα του, ο οποίος με μαγικό τρόπο θεραπεύει και την Αμάντα από μια χρόνια δερματοπάθεια.

Η αφήγηση είναι μη γραμμική και μας δίνεται, κυρίως, μέσα από το φίλτρο της Αμάντα, που παρακολουθεί και αφουγκράζεται τις ξένες ιστορίες. Υπάρχει πλήθος από προσωπικές πληροφορίες που θέλει να αποκρύψει τόσο από τη φίλη της, Κάθριν, όσο και από τον αναγνώστη. Μεγάλο μέρος του μυθιστορήματος αποτελείται από φαινομενικά τυχαία στιγμιότυπα από τη ζωή της αφηγήτριας αλλά και άλλων ή από αποσπάσματα εκρηκτικών διαλόγων, ενώ ο αναγνώστης καλείται να «αρπάξει» αυτές τις σκόρπιες πληροφορίες, να εντοπίσει τον τρόπο που συνδέονται προκειμένου να επιλύσει τους γρίφους και να ακολουθήσει το νήμα της αφήγησης.

Τα Απαγορευμένα αντικείμενα είναι ένα φεμινιστικό μυθιστόρημα για τις θυσίες που απαιτούνται από τις γυναίκες που αποφασίζουν να αφοσιωθούν στην τέχνη τους, παρακάμπτοντας τους επιπόλαιους και τους μισογυνιστικούς χαρακτηρισμούς. Ταυτόχρονα, είναι ένα διασκεδαστικό χρονικό των περιπλανώμενων Αφροαμερικανών καλλιτεχνών, τη δύναμη της παράδοσης, της προφορικότητας και της γραφής. Θα έλεγα πως η Τζόουνς «χορογραφεί» ετερόκλητα στοιχεία και χαρακτήρες, προκειμένου να αποδοθεί ο δικός της μυσταγωγικός χορός.

Η μετάφραση υπήρξε μια ιδιαίτερα απαιτητική εργασία. Όφειλα πρώτα να αφουγκραστώ τον ρυθμό του κειμένου, να διακρίνω τη βαρύτητα της κάθε λέξης, προκειμένου να βρω τρόπο να μεταφερθεί αυτή η φαινομενικά αβίαστη προφορικότητα στη γλώσσα μας. Με βοήθησε ιδιαίτερα η εμπειρία που είχα αποκομίσει από τη μετάφραση του Κορετζιντόρα, ενός εξίσου απαιτητικού μυθιστορήματος της Τζόουνς. Στο συγκεκριμένο με δυσκόλεψε η απόδοση των σκληρών και ενίοτε βίαιων εικόνων, οι οποίες διέθεταν και ένα υπόγειο χιούμορ, ειδικά αυτές που παρουσίαζαν τη γυναίκα δημιουργό ως «τέρας». Για κάποιες φράσεις χρειάστηκαν πλήθος δοκιμές προκειμένου να αποδοθούν στη γλώσσα μας αυτές οι ανεπαίσθητες αλλά κρίσιμες για την κατανόηση αποκλίσεις.

Απαγορευμένα αντικείμενα
Gayl Jones
μετάφραση: Αργυρώ Μαντόγλου
Κλειδάριθμος
288 σελ.
ISBN 978-960-645-489-9
Τιμή €16,60