Ευρωπαϊκές οι μισές παραγωγές στις οθόνες μας

08:22 23/2/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Αν ανοίξει τώρα κάποιος τηλεθεατής την τηλεόρασή του, τι πιθανότητες έχει να πετύχει κάποια ευρωπαϊκή παραγωγή; Αν βασιστούμε στα δεδομένα του Ευρωπαϊκού Οπτικοακουστικού Παρατηρητηρίου, 51%! Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του οργανισμού που αποτελεί κομμάτι του Συμβουλίου της Ευρώπης με έδρα το Στρασβούργο, περισσότερα από τα μισά προγράμματα που βγήκαν στον τηλεοπτικό αέρα το 2023 ήταν ευρωπαϊκής προέλευσης. Σε μια εποχή που οι αμερικανικές παραγωγές κυριαρχούν στο streaming και την παγκόσμια αγορά, η τηλεόραση της Γηραιάς Ηπείρου αποδεικνύει ότι παραμένει ζωντανή και ανταγωνιστική.

Αναλύοντας

το πρόγραμμα 1.663 τηλεοπτικών σταθμών σε 25 χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, το Παρατηρητήριο κατέγραψε για το 2023 περισσότερες από 138.000 παραγωγές που προβλήθηκαν τουλάχιστον μία φορά. Οι 88.000 εξ αυτών ήταν made in Europe, δηλαδή το 51%, ξεπερνώντας κατά πολύ τις αμερικανικές δουλειές. Κατά μέσο όρο, 12.000 σειρές, ταινίες ή ντοκιμαντέρ, προβλήθηκαν μέσα στη χρονιά σε καθεμία από τις χώρες που εξετάστηκαν, με περίπου τα 6.500 προγράμματα να είναι ευρωπαϊκά. Παρ’ όλα αυτά, παρατηρήθηκαν μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ των χωρών, με τα προγράμματα στον αέρα να κυμαίνονται από 6.000 έως 31.000 ετησίως κατά περίπτωση.

Βάζοντας κριτήρια προέλευσης, το 38% των προγραμμάτων ήταν από την Ευρώπη των 27, ενώ το 22% αποτέλεσαν εθνικές παραγωγές των χωρών αυτών. Αντίθετα, μη εθνικές παραγωγές ήταν το 16%. Παράλληλα, ευρωπαϊκή καταγωγή, αλλά εκτός Ενωσης, είχε το 13% των προγραμμάτων, με την πλειοψηφία να αποτελούν βρετανικά πρότζεκτ. Το μερίδιο των τηλεοπτικών προϊόντων της Ευρωπαϊκής Ενωσης ήταν γενικά υψηλότερο στα ντοκιμαντέρ απ’ ό,τι στα έργα μυθοπλασίας και αφορούσε περισσότερο αυτοτελείς δουλειές κι όχι σειρές πολλών επεισοδίων. Ως προς τη μυθοπλασία, εκεί επικράτησαν οι τηλεοπτικές σειρές έναντι των ταινιών. Εθνικό προσανατολισμό είχαν τα ντοκιμαντέρ, ενώ η πλειονότητα των φιλμ ήταν μη εθνικά. Αντίθετα, το μερίδιο των παραγωγών ευρωπαϊκών χωρών εκτός Ενωσης ήταν μεγαλύτερο όταν αφορούσε τις σειρές (ντοκιμαντέρ ή μυθοπλασίας) από τις ταινίες ή τα αυτοτελή ντοκιμαντέρ. Κάτι αντίστοιχο συνέβη και με τα προγράμματα ζωντανής δράση που ήταν περισσότερα από τα κινούμενα σχέδια στον ευρωπαϊκό χώρο.

ΕΝΤΟΝΕΣ ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ. Η χαρτογράφηση που έκανε το Παρατηρητήριο του μεριδίου των εθνικών παραγωγών στο σύνολο των ευρωπαϊκών έργων δείχνει τις έντονες αντιθέσεις μεταξύ των χωρών. Σε γενικές γραμμές, τα κράτη εκείνα με την υψηλότερη παραγωγική δράση όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Πολωνία και η Ιταλία, είχαν όχι μόνο υψηλότερο από τον μέσο όρο μερίδιο ευρωπαϊκών έργων αλλά και εθνικών μέσα σε αυτά. Εξαίρεση στον κανόνα, ωστόσο, αποτέλεσε η Ισπανία που δεν είχε αντίστοιχες επιδόσεις. Χώρες με μικρότερο δημιουργικό δυναμικό, όπως η Αυστρία, η Φινλανδία και η Σουηδία, ενέταξαν στα τηλεοπτικά τους προγράμματα περισσότερα από τον μέσο όρο ευρωπαϊκά έργα. Στις περισσότερες άλλες χώρες, η μεταβλητή που καθόρισε το αποτέλεσμα των μεταδόσεων ευρωπαϊκών πρότζεκτ ήταν τα μη εθνικά.

Οι ευρωπαϊκές παραγωγές που έβαλε στο μικροσκόπιο η συγκεκριμένη μελέτη, συχνά πέρασαν τα εθνικά σύνορα των χωρών που τις ετοίμασαν και ταξίδεψαν στην ήπειρο αρκετά. Οι ταινίες και οι τηλεταινίες ήταν εκείνο το είδος που έκανε «διεθνή» καριέρα αφού έπαιξαν σε περισσότερες αγορές (2,6 κατά μέσο όρο) σε σχέση με τα υπόλοιπα τηλεοπτικά είδη όπως τα ντοκιμαντέρ (1,8 χώρες), τα αυτοτελή ντοκιμαντέρ (1,3 χώρες) και τις σειρές μυθοπλασίας (2,1 χώρες). Ακόμα κι έτσι, ανεξαρτήτως είδους δημιουργίας, οι αμερικανικές δουλειές και οι βρετανικές ήταν διαθέσιμες σε μεγαλύτερο αριθμό χωρών απ’ ό,τι οι αντίστοιχες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Βασικός παράγοντας που έπαιξε ρόλο στη διακρατική κυκλοφορία των παραγωγών ήταν ο τομέας των συμπαραγωγών. Στο δείγμα των προγραμμάτων που εξέτασε το Παρατηρητήριο, κατέγραψε 10.000 ευρωπαϊκές συμπαραγωγές, αριθμός που αποτελεί το 11% του συνόλου των ευρωπαϊκών έργων. Οπως είναι εύκολα κατανοητό, το ποσοστό των συμπαραγωγών ήταν το μεγαλύτερο στον τομέα των ταινιών και των τηλεταινιών και χαμηλότερο στα ντοκιμαντέρ. Οι διακρατικές αυτές συνεργασίες μέσω της τηλεόρασης έφεραν λαμπρά αποτελέσματα στην κυκλοφορία των τελικών προϊόντων σε περισσότερες της μιας χώρας, πολύ καλύτερα από τα εθνικά έργα. Είναι χαρακτηριστικό πως μία συμπαραγωγή ευρωπαϊκή παίχτηκε κατά μέσο όρο σε 2,8 χώρες, έναντι 1,4 χωρών όπου φιλοξενήθηκαν οι εθνικές παραγωγές.

ΤΡΕΙΣ ΚΥΡΙΑΡΧΟΙ ΣΤΙΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ. Ως προς τις εξαγωγές ευρωπαϊκών τηλεοπτικών σχεδίων προς την Ενωση, τρεις χώρες μονοπωλούν το κάδρο. Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και η Γερμανία. Από τα 38.000 έργα που εξήχθησαν τουλάχιστον μία φορά, περίπου το 1% ταξίδεψε σε τουλάχιστον 15 χώρες, ενώ το 10% σε τουλάχιστον πέντε. Αναλύοντας τα μερίδια των εξαγωγών με βάση το είδος, γίνεται αντιληπτό από τη μελέτη ότι το Ηνωμένο Βασίλειο, που συγκαταλέγεται μεταξύ των πέντε κορυφαίων εξαγωγέων, είναι ιδιαίτερα ισχυρό στις σειρές μυθοπλασίας και τα ντοκιμαντέρ. Αλλά και στις ταινίες τα πάει επίσης περίφημα αφού μαζί με τη Γερμανία και τη Γαλλία κατέχει τα πρωτεία στη μεταφορά παραγωγών εκτός συνόρων.

Αγαπημένο είδος για εξαγωγή αναδεικνύεται, τι άλλο, οι ταινίες που παίχτηκαν νωρίτερα στις κινηματογραφικές αίθουσες. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι το γαλλικό φιλμ «Taken 2» που παίχτηκε σε σταθμούς 21 χωρών, το επίσης γαλλικό «The transporter» σε 19 και το ισπανικό «Madres paralelas» σε 18. Ως προς τις σειρές, τη γερμανική «Sisi» απόλαυσαν τηλεθεατές σε 20 χώρες, τα βελγικά «Στρουμφάκια» σε άλλες τόσες και τη γαλλική «Μάγια η μέλισσα» σε 16. Πρωταγωνιστής στις εξαγωγές ταινιών ήταν ο γαλλικός όμιλος Europa Corp. Του Λικ Μπεσόν, ο οποίος σκηνοθέτησε ή παρήγαγε 9 στις 20 πιο ταξιδεμένες ευρωπαϊκές παραγωγές. Τη συγκεκριμένη λίστα με τις περισσότερο εξαγώγιμες ταινίες μονοπωλούν ασφαλώς τα blockbusters όπως το «Αστερίξ: το μυστικό του μαγικού ζωμού» ή το «Intouchables» και τα φιλμ δράσης όπως το «Renegade», ενώ τη δική τους θέση εκεί βρήκαν επίσης κάποιες πιο «καλλιτεχνικές» δουλειές όπως το «Le Petit Prince».

Στις σειρές, τη μεγαλύτερη «μπάλα» στις εξαγωγές την παίζουν οι παιδικές παραγωγές. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση των 27, οι 12 από τις 20 πιο εξαγώγιμες δουλειές απευθύνονται σε μικρούς τηλεθεατές. Για παράδειγμα, το γαλλικό «PJ Masks» παίχτηκε σε 15 χώρες όταν το επίσης γαλλικό «Grizzy et les Lemmings» ήταν διαθέσιμο στο πρόγραμμα σταθμών σε 16 χώρες. Η επιλογή της χώρας προέλευσης των συγκεκριμένων παραγωγών δεν ήταν τυχαία αφού η Γαλλία κρύβεται πίσω από 11 στις 20 σειρές. Εκτός των παιδικών, οι υπόλοιπες σειρές ενηλίκων ήταν υψηλού επιπέδου όπως το γερμανικό «Υπαστυνόμος Ρεξ» που μεταδόθηκε σε 16 χώρες. Τέλος, στα ντοκιμαντέρ τα 15 από τα 20 με τις περισσότερες εξαγωγές στην Ενωση είχαν ιστορικό περιεχόμενο.