Τι θα λύσει τον γρίφο «Ελλάδα, Τουρκία, Τραμπ»

15:13 2/3/2025 - Πηγή: Τα Νεα

«Mα όλα για μένα εσφάλασι, και πάσιν άνω-κάτω, για με ξαναγεννήθηκεν η Φύση των πραμάτω»: μπορεί να έχουν περάσει κάπου τέσσερις αιώνες από τότε που ο Βιτσέντζος Κορνάρος έβαλε αυτά τα λόγια, για άλλο λόγο, στο στόμα της Αρετούσας στον «Ερωτόκριτο», όμως αυτά ακριβώς απεικονίζουν σήμερα τις δυτικές διατλαντικές σχέσεις, εκείνες των δύο υπερδυνάμεων, τη Μέση Ανατολή και, εξίσου, τα ελληνοτουρκικά. Αλλωστε οι σχέσεις των δύο χωρών στην πραγματικότητα ουδέποτε υπήρξαν απλώς διμερείς: πάντοτε ο διεθνής παράγοντας διαδραμάτιζε κεντρικό ρόλο στην εξέλιξή τους. Και αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι ότι

πλέον ουδείς έχει την ελάχιστη τεκμηριωμένη ή αναλυτικά επαρκή ιδέα για το ποιος θα είναι στο εξής αυτός ο ρόλος. Το πιθανότερο πάντως είναι ότι θα πρέπει να ξεχάσουμε ό,τι ξέραμε και να ετοιμαζόμαστε για ένα εντελώς νέο πλαίσιο αναφοράς, που τα πρώτα σημάδια του δεν δείχνουν θετικά για την Ελλάδα, αν και σοβαρές ανατροπές παραμονεύουν.

Η μέχρι σήμερα στάση του νέου αμερικανού προέδρου Τραμπ πιστοποιεί πλήρως ότι δεν τον δεσμεύει τίποτε από ό,τι υπήρχε μέχρι τώρα σε παγκόσμιο επίπεδο: ανατρέπει δεδομένα δεκαετιών και αλλάζει τον κόσμο με τρόπο που ουδείς είχε διανοηθεί μέχρι τώρα. Και όταν αυτό συμβαίνει στα μείζονα παγκόσμια ζητήματα, είναι προφανές ότι πολύ πιο εύκολα μπορεί να συμβεί στη στάση των ΗΠΑ έναντι της Ελλάδας και της Τουρκίας, για την οποία, πάντως, έχουμε ήδη κάποια πρώτα δείγματα.

Ο Τραμπ έχει εκφράσει τον θαυμασμό του για την πολιτική της Τουρκίας στη Συρία και για το «επίτευγμά» της να μπει στη χώρα χωρίς, όπως είπε, να έχει καν θύματα συρράξεων. Ο θαυμασμός αυτός είναι διττής σημασίας: αφενός καθιστά τον Ερντογάν στα μάτια του Τραμπ ηγέτη με σημαντικό ειδικό βάρος, αφετέρου εκφράζει τη στάση μιας πλήρους αποδοχής και νομιμοποίησης στον αναθεωρητισμό ακόμα και της πιο επιθετικής μορφής – και αυτό άλλωστε συμβαίνει και με τη στάση του στο ουκρανικό ζήτημα.

Την ώρα όμως που υμνεί την Τουρκία γι’ αυτούς δε τους λόγους, αγνοεί κατ’ ουσίαν πλήρως την Ελλάδα: ανέφερε μεν ότι οι ΗΠΑ δεν σκοπεύουν να εγκαταλείψουν την Αλεξανδρούπολη, αλλά αυτό ήταν αυτονόητο και δεν σημαίνει πλέον τίποτα για το πώς θα σταθεί μεταξύ των δύο χωρών, με την Ελλάδα να δείχνει ότι δεν βρίσκεται καν, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, στο οπτικό του πεδίο. Αν λοιπόν αυτή η στάση εμπεδωθεί, το πρόβλημα θα καταστεί οξύτατο για την Ελλάδα σε όλα τα επίπεδα: από τα ζητήματα αμφισβήτησης της κυριαρχίας της από την Τουρκία (οι ΗΠΑ δεν αποδέχονται, όπως και η Τουρκία, το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας που συνιστά το κύριο νομικό όπλο της Ελλάδας) μέχρι την επανένταξη της Τουρκίας στο πρόγραμμα των μαχητικών F-35, η ολιστική στήριξη των ΗΠΑ προς την Αγκυρα θα είναι πιθανή σε τέτοιο ενδεχόμενο.

Ομως εδώ υπάρχει ένα σοβαρότατο πρόβλημα, ικανό να ανατρέψει πλήρως το νέο αμερικανοτουρκικό love story: η σύγκρουση της Τουρκίας με το Ισραήλ, το οποίο ο Τραμπ δεν υπάρχει πιθανότητα να πουλήσει για κανένα λόγο και με κανένα τρόπο. Το πιθανότερο είναι να επιχειρήσει να γεφυρώσει το χάσμα των δύο κρατών. Ομως αυτό είναι πραγματικά δύσκολο ακόμα και για εκείνον. Αν το πετύχει, η Ελλάδα θα καταστεί ένα είδος «παράπλευρης απώλειας». Αν όχι, η Τουρκία θα χάσει την αμερικανική εύνοια τόσο εντυπωσιακά όσο δείχνει να την κέρδισε. Πολύ χειρότερα αν ο Ερντογάν συνεχίσει να παίζει τον προστάτη της Χαμάς και της Χεζμπολάχ. Παράλληλα, μια δεύτερη παράμετρος θα διαδραματίσει ρόλο: τα ενεργειακά ζητήματα, και πάλι με την εμπλοκή του Ισραήλ, της Κύπρου μα και μεγάλων εταιρειών με σημαντική επιρροή στον Λευκό Οίκο. Διά ταύτα: η νέα πραγματικότητα δεν πρόκειται να κατασταλάξει γραμμικά και σύντομα.