Pierre Lemaitre: «Οικογένεια Πελτιέ: Τα ένδοξα χρόνια»

04:16 6/7/2024 - Πηγή: Diastixo

Τον Πιερ Λεμέτρ τον γνωρίσαμε στην Ελλάδα πριν από δέκα χρόνια με αφορμή το βιβλίο του Καλή αντάμωση εκεί ψηλά, το 2014, όταν συμπληρώνονταν εκατό χρόνια από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και όσα φριχτά διαδραματίστηκαν στα πεδία των μαχών, όσα ο ήρωας έπαθε με την καταστροφή του προσώπου του και πώς οι Γάλλοι επιχειρηματίες εμπορεύονταν τους τάφους και τα μνημεία των νεκρών πλουτίζοντας από τον πόνο γονέων και συγγενών. Τώρα με την Οικογένεια Πελτιέ αναλαμβάνει να αφηγηθεί τα έργα και τις ημέρες μιας

επιφανούς οικογένειας Γάλλων, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι οποίοι δραστηριοποιούνται το 1948 στη Βηρυτό, όπου διευθύνουν με μεγάλη επιτυχία μια επιχείρηση σαπωνοποιίας, η οποία κάνει εξαγωγές ακόμα και στη Γαλλία.

Την πρώτη Κυριακή του Μαρτίου, ό,τι καιρό και να κάνει, η οικογένεια συμμετέχει στο «Προσκύνημα Πελτιέ». Είναι η επέτειος της σαπωνοποιίας. Τα παιδιά παίρνουν μέρος οπωσδήποτε. Μπορούσαν, αν ήθελαν, να αποφύγουν τον γάμο ενός γείτονα, το ρεβεγιόν της Πρωτοχρονιάς, το πασχαλινό αρνί ή ό,τι άλλο, αλλά δεν μπορούσαν να απέχουν από το «Προσκύνημα», όπου όλοι οικογενειακώς και ιεροτελεστικώς όφειλαν να συμμετέχουν απαραιτήτως.

Το τελετουργικό περιλάμβανε αργή βόλτα μέχρι το εργοστάσιο, επίσκεψη στους χώρους του εργοστασίου, επιστροφή στην Αβενί ντε Φρανσέ (στο σπίτι) με μια στάση για απεριτίφ και, τέλος, οικογενειακό τραπέζι. «Μ’ αυτόν τον τρόπο», έλεγε ο Φρανσουά, «βαριόμαστε τέσσερις φορές αντί για μία», και αυτό επαναλαμβανόταν πανομοιότυπα σε κάθε επέτειο. Ήταν κουραστικό ν’ ακούς τον κύριο Πελτιέ να θυμίζει τα βασικά στάδια της οικογενειακής σάγκα από τον πρώτο κύριο Πελτιέ μέχρι τον ίδιο και τον «Οίκο Πελτιέ και Υιοί», «κορυφαίο επίτευγμα της δυναστείας», γι’ αυτό και έπρεπε να το επιδείξει στον κόσμο. Μέσα σε λίγα χρόνια οι Πελτιέ θα ήταν «η αφρόκρεμα της λιβανέζικης βιομηχανίας».

Τα πρόσωπα αυτού του δράματος είναι ο πατέρας Λουί, διευθυντής και οικονομικός παράγων (επέζησε των δύο μεγάλων και τρομερών πολέμων και κατάφερε να ορθοποδήσει), η μητέρα Ανζέλ, σικάτη και απόμακρη, ο πρωτότοκος γιος, ο Ζαν ή Μπουμπούλ, και μέλλων διάδοχος του Οίκου Πελτιέ, σύμφωνα με την παλιά συνήθεια που επιβάλλει ο πρώτος γιος να συνεχίζει την επιχείρηση «όπως στις μοναρχίες». Ο Ζαν, αργότερα, θα παντρευτεί με την ιδιοτελή Ζενεβιέβ, συμφεροντολόγα, εγωίστρια, αναίσθητη, απρόβλεπτη... Ο δεύτερος γιος, ο Φρανσουά, είναι πολύ καλός μαθητής και όλοι νομίζουν πως θα συνεχίσει τις σπουδές του στο Παρίσι, εκείνος όμως, κρυφά, θέλει να γίνει δημοσιογράφος. Τέλος, τα δυο μικρότερα παιδιά, ο Ετιέν και η Ελέν, τα «δίδυμα», όπως τα αποκαλούν, παρουσιάζουν μια ιδιαιτερότητα στη μεταξύ τους επικοινωνία. Ωστόσο, τίποτα από ό,τι σχεδιάζουν και επιθυμούν οι ήρωες δεν θα γίνει και ο καθένας θα φύγει βέβαια από το σπίτι, αλλά όχι για να γίνει ό,τι ο καθένας τους επιθυμεί. Ο Ζαν θα αποτύχει και στον γάμο του και στη διαδοχή στην επιχείρηση. Ο Φρανσουά θα φύγει δήθεν για σπουδές στο Παρίσι, αλλά θα κάνει ό,τι έχει αποφασίσει. Θα γίνει δημοσιογράφος. Ο Ετιέν, κρυφοομοφυλόφιλος, θα φύγει μαζί με τον αγαπημένο του Ρεμόν στη Σαϊγκόν, που ήταν τότε γαλλική αποικία, και η Ελέν θα μείνει στο πατρικό σπίτι μόνη, χωρίς τον Ετιέν, εξαρτημένη από τους γονείς της και περιμένοντας κι εκείνη να φύγει στο Παρίσι. Ζώντας ο ένας στη Βηρυτό, ο άλλος στο Παρίσι κι ο τρίτος στη Σαϊγκόν, δεν βλέπουν τις λεπτομέρειες της ζωής των αδελφών τους, όλοι θέλουν την επιτυχία, αλλά ο καθένας με τον δικό του τρόπο και, φυσικά, δεν λένε την αλήθεια –ότι έχουν ξεπέσει– και κρύβονται ο ένας από τον άλλο.

{jb_quote}Ο Λεμέτρ καταδεικνύει τη δύναμη των ιστορικών εξελίξεων πάνω σε ανθρώπους και κοινωνίες.{/jb_quote}

Ο συγγραφέας, με τον τρόπο που έχει μοιράσει τη δράση στο Παρίσι, στη Σαϊγκόν, στη Βηρυτό, έχει την ευκαιρία να μιλήσει για τη ζωή στο Παρίσι μετά τον πόλεμο, λόγω του Ετιέν, θα μιλήσει για την αποικιοκρατική πολιτική της Γαλλίας στην Ινδοκίνα (ας θυμηθούμε την περίφημη και βραβευμένη ταινία του Ρεζί Βαρνιέ Ινδοκίνα, 1992, με την Κατρίν Ντενέβ και τον Βενσάν Περέζ). Πρόκειται για μια απάνθρωπη πολιτική κι ένα σύστημα που καταρρέει, σάπιο σε όλες τις εκδοχές του. Η Ινδοκίνα ήταν το μέγα πρόβλημα για τη Γαλλία. Όταν η Γαλλία αποχώρησε και τη θέση της πήρε η Αμερική, ξεκίνησε ο πόλεμος στο Βιετνάμ με τις γνωστές θλιβερές και τραγικές συνέπειές του. Θα μιλήσει επίσης και για τη Βηρυτό, το Παρίσι της Ανατολής. Γενικώς η δράση λαβαίνει χώρα σε τόπους που συνδέονται με τη Γαλλία αποικιοκρατικά. Οι ιστορικές πληροφορίες που παραθέτει ο συγγραφέας είναι ιδιαίτερης σημασίας και προέρχονται από αξιόπιστες πηγές, τις οποίες έχει ερευνήσει συστηματικά. Ο τρόπος μάλιστα που τις αξιοποιεί στο έργο του δείχνει ότι κρατάει γερά το νήμα από τη μεγάλη γαλλική λογοτεχνία των δημιουργών που επηρέασαν τη μυθιστοριογραφία όλου του κόσμου. Παράδειγμα (αφηγείται ο κύριος Πελτιέ):

1918. Η επιστροφή από τον πόλεμο... Γυρίζαμε από έναν άθλιο πόλεμο... Ο συμπολεμιστής μου ήταν ένας από τους παραμορφωμένους τραυματίες [...] είχε χάσει την κάτω σιαγόνα του. Ζούσαμε μες στη μιζέρια. Εγώ έκανα κάποιες μικροδουλειές, εκείνος δεν μπορούσε να βοηθήσει πραγματικά, η κατάσταση ήταν πολύ δύσκολη γι’ αυτόν... Εκείνος είχε την ιδέα της απάτης με τα μνημεία πεσόντων...

Είναι προφανές ότι ο συγγραφέας αναφέρεται στο μυθιστόρημά του που προαναφέραμε, Καλή αντάμωση εκεί ψηλά.

Η αφήγηση του Λεμέτρ είναι δυναμική, ζωντανή, παραστατική. Οι περιγραφές του δείχνουν το έκπτωτο μεγαλείο της οικογένειας (κατ’ επέκταση και του κόσμου όλου), ενώ οι αναφορές σε σπίτια, έπιπλα, σερβίτσια και λευκά είδη υποδηλώνουν κοινωνία που έζησε αρχοντικά, αλλά διέγραψε τον κύκλο της, παρήκμασε και οι γόνοι της αδυνατούν να κρατήσουν και να διαιωνίσουν το οικογενειακό μεγαλείο, τον Οίκο Πελτιέ. Ο Λεμέτρ καταδεικνύει τη δύναμη των ιστορικών εξελίξεων πάνω σε ανθρώπους και κοινωνίες, αναμειγνύει πολιτική, αποικιοκρατία, έρωτες, ομοφυλοφιλία, φόνους, δυστυχήματα, εξαφανίσεις, απρόοπτους θανάτους, διακίνηση, σε ένα πολύπλοκο έργο με αποχρώσεις αστυνομικού μυθιστορήματος, χτίζοντας και αποκαθηλώνοντας προσωπικότητες, αποδεικνύοντας αφενός τη ρευστότητα της ζωής και της κοινωνίας που περιγράφει με ρεαλισμό, κυνισμό, θλίψη, συγκίνηση και κάπου κάπου χιούμορ, αλλά και τη δική του μυθοπλαστική ικανότητα.

Στο τελευταίο μέρος του βιβλίου, με τον τίτλο «Χρέος ευγνωμοσύνης», καταγράφει ονόματα προσώπων και τίτλους βιβλίων πάνω στα οποία στηρίχτηκε ένα έργο μυθοπλασίας γεμάτο αλήθειες.

Υπαινικτικό εξώφυλλο, η κομψή κυρία που φεύγει... Ο Πιερ Λεμέτρ αναδεικνύεται άξιος απόγονος των μεγάλων προγόνων του.

Οικογένεια Πελτιέ
Τα ένδοξα χρόνια
Πιερ Λεμέτρ
μετάφραση: Έφη Κορομηλά
Μίνωας
σ. 768
ISBN: 978-618-02-2488-7
Τιμή: 22,20€