Δυο ποιήματα της Κάριν Μπόγιε

16:58 1/1/2023 - Πηγή: Diastixo

μετάφραση: Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη

Η ΓΝΩΣΗ

Όλοι οι προσεκτικοί με τις μακριές απόχες
ανταμώνουν το γιγάντιο γέλιο της θάλασσας.
Φίλοι, τι ψάχνετε στ’ ακρογιάλι;
η γνώση ποτέ δεν μπορεί να συλληφθεί,
ποτέ δεν μπορεί να γίνει κτήμα.

Αλλά αν ευθύς σαν μια σταγόνα
πέσεις στη θάλασσα για να διαλυθείς,
έτοιμος για κάθε μεταμόρφωση –
τότε θα ξυπνήσεις με δέρμα από σεντέφι
και πράσινα μάτια
σε λιβάδια όπου βόσκουν ιππόκαμποι
και θα ’σαι γνώση.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΩΡΑ

ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΑΠΕΙΝΩΣΗΣ

Για την ώρα της μεγάλης ταπείνωσης, θέλω επίσης να ευχαριστήσω,
την ώρα, που βλέπεις ότι είσαι γυμνός
και δίχως ίχνος αμυδρής περηφάνιας
αφήνεις τον εαυτό σου να παραταχθεί
σαν κόκκος σκόνης στην αχτίδα του θαυμαστού κόσμου –
θαυμαστό άπαν, θαυμαστή υγεία και ζωή,
θαυμαστή στέγη, ψωμί και νερό,
και περισσότερο από κάθε άλλο θαυμαστό το έλεος που δεν αξίζεις
ενός ανθρώπου την αιώνια εδραιωμένη εμπιστοσύνη.

[Κάριν Μπόγιε, Άπαντα τα ποιήματα, Για χάρη του δέντρου (Samlade dikter För trädets skull,1935), εκδ. Albert Bonniers, 2018, σσ. 193, 196]

Η Κάριν Μπόγιε (Karin Boye) γεννήθηκε στις 26 Οκτωβρίου 1900 στο Γκέτεμποργκ και αυτοκτόνησε στο Αλιγκσός στις 24 Απριλίου 1941. Σπουδαία ποιήτρια, πεζογράφος και μεταφράστρια, που σήμερα κατατάσσεται στους κλασικούς του μοντερνισμού της σουηδικής ποίησης. Λάτρευε τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό, από παιδί τη γοήτευαν οι μυθικοί ήρωες και οι αρχαίοι θεοί, μετά η αρχαιοελληνική γραμματεία και η γλυπτική. Είχε δηλώσει: «Η Σπάρτη μού ασκούσε πάντα μια μυστηριώδη γοητεία», ζούσε με κάτι που το ονόμαζε «όνειρο για την Ελλάδα» και σπούδασε ελληνικά στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλας. Απόφοιτη της Παιδαγωγικής Ακαδημίας, εργάστηκε ως εκπαιδευτικός. Πνεύμα ανατρεπτικό και ελεύθερο τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό της βίο, ήταν συντάκτρια της αριστερής εφημερίδας Κλαρτέ, χώρισε από τον σύζυγό της Λέιφ Μπιοργκ και συζούσε με την Εβραιογερμανίδα Μάργκοτ Χανέλ, μια εποχή που η ομοφυλοφιλία στη Σουηδία ήταν παράνομη. Ήταν μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού Σπέκτρουμ. Στο σημαντικό δοκίμιό της Η γλώσσα πέρα από τη λογική διατυπώνει θέσεις για μια νεωτερική ποιητική βασισμένη στην ψυχανάλυση, και τη θεώρηση της γλώσσας ως άρρηκτα συνδεδεμένης με το ασυνείδητο και το χθόνιο (Svedjedal, 2011). Τα έργα της έχουν επανειλημμένα μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Πρόκειται για ενορατική και διορατική ποίηση, όπου το ποιητικό υποκείμενο υπό το πρίσμα ψυχαναλυτικών θεωρήσεων και πνευματιστικών αποχρώσεων καταβυθίζεται στα άδυτα του ψυχισμού, απ’ όπου συλλέγει μαργαριτάρια. Εξέδωσε τις ποιητικές συλλογές: Σύννεφα (Moln, 1922), Κρυμμένη χώρα (Gömda land, 1924), Οι εστίες (Härdarna, 1927), Για χάρη του δέντρου (För trädets skull, 1935), Τα εφτά θανάσιμα αμαρτήματα (De sju dödssynderna och andra dikter, μεταθανάτια έκδοση 1941). Επίσης εξέδωσε τα πεζά: Αστάρτη (Astarte, 1931), Η ικανότητα ξυπνάει (Merit vaknar, 1933), Κρίση (Kris, 1934), Πολύ λίγο (För lite, 1936), Καλλάκια και Εκτός λειτουργίας (Kallocain, 1940), καθώς και το δοκίμιο Η γλώσσα πέρα από τη λογική.