Το τέλος της Σένγκεν

14:19 15/9/2015 - Πηγή: Antinews

Καμία χώρα δεν είναι περισσότερο αφοσιωμένη στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση από τη Γερμανία. Όλα τα μεγάλα προγράμματα για την ένωση των Ευρωπαίων - το ενιαίο νόμισμα, η ώθηση για κοινές πολιτικές, η κατάργηση των συνοριακών ελέγχων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης – έχουν τη Γερμανία στο επίκεντρο. Αλλά η ανακοίνωση του Βερολίνου την Κυριακή ότι πρόκειται να επιβάλει εκ νέου ελέγχους στα σύνορα με την Αυστρία αποτελεί ένα θανάσιμο πλήγμα σε μία από τις λίγες συμφωνίες που έχουν μετατρέψει αυτά τα οράματα σε πραγματικότητα: τη συνθήκη Σένγκεν, η οποία ήρε τους ελέγχους διαβατηρίων κατά

μήκος χιλιάδες μιλίων στα σύνορα της Ευρώπης.

Έχει «πεθάνει» η Σένγκεν; Και είναι αυτή η αρχή του τέλους για την «διαρκώς στενότερη ένωση» της Ευρώπης;

* * *

Η Γερμανία επιμένει ότι τα νέα σημεία ελέγχου των συνόρων της είναι προσωρινά, μία επείγουσα απάντηση για τους χιλιάδες μετανάστες που έρχονται από το νότο. Όταν το ανθρώπινο τσουνάμι σταματήσει, υποστήριξε ο υπουργός Εσωτερικών, θα αρθούν οι έλεγχοι αυτοί, τα τρένα από την Αυστρία θα αρχίσουν να έρχονται ξανά και η Γερμανία θα συνεχίσει να υπερασπίζεται μια Ευρώπη χωρίς σύνορα. Ακούγεται σαν ευσεβής πόθος.

Για περισσότερο από ένα χρόνο, η Ευρώπη έχει αγωνιστεί με τη συνεχώς αυξανόμενη ροή των απελπισμένων μεταναστών - προσφύγων από τους πολέμους και διωγμούς στη Συρία, το Ιράκ, τη Λιβύη και το Αφγανιστάν, νέους άνδρες που δραπετεύουν από την δικτατορία στην Ερυθραία, φτωχούς ανθρώπους από όλη την Αφρική και τη Μέση Ανατολή που αναζητούν μια καλύτερη ζωή. Έρχονται λαθραία σε όλη τη Μεσόγειο με σαπιοκάραβα, όπως τα βοοειδή που μεταφέρονται σε φορτηγά χωρίς αέρα, αναγκασμένοι από τις συμμορίες να προσπαθούν να περάσουν τα σύνορα στην Τουρκία, την Ελλάδα και τα Βαλκάνια. Και σχεδόν όλοι έχουν έναν προορισμό: τη Γερμανία.

Συνολικά, οι εκτιμήσεις λένε, περίπου 800.000 μπορεί να φθάσουν στη Γερμανία μέσα σε ένα χρόνο. Και η Γερμανία, όπως η Σουηδία, η μόνη άλλη ευρωπαϊκή χώρα που προσφέρει καταφύγιο σε τόσους πολλούς, τώρα διαπιστώνει ότι οι ψηφοφόροι της δεν θέλουν άλλους. Εάν δεν περικοπεί ή διακοπεί η ροή, θα υπάρξουν ταραχές, βία και ρατσιστικές επιθέσεις. Η κυβέρνηση της Άνγκελα Μέρκελ παραπαίει και οι λαϊκιστές καταγγέλλουν αγαπημένες ευρωπαϊκές αρχές.

Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που μια χώρα έχει επιβάλει προσωρινά συνοριακούς ελέγχους, κάτι που επιτρέπεται σύμφωνα με τη συνθήκη Σένγκεν του 1985 (που πλέον έχει ενσωματωθεί στο δίκαιο της ΕΕ) σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης ή εθνικής ασφάλειας. Αλλά η κίνηση αυτή έρχεται καθώς η κραυγή για έναν μόνιμο περιορισμό γίνεται όλο και πιο δυνατή, όχι μόνο στη Γερμανία αλλά και στη Γαλλία, την Ιταλία, την Ουγγαρία και την ευρωπαϊκή ενδοχώρα. Δεν είναι μόνο η κρίση των προσφύγων που έχει εκθέσει τις αδυναμίες μιας Ευρώπης χωρίς σύνορα: η εκμετάλλευση των ανοιχτών συνόρων από το οργανωμένο έγκλημα για να διαφύγουν σε άλλες χώρες, με ασφάλεια, γνωρίζοντας ότι δεν θα υπάρξει καμία καταδίωξη και ελάχιστες υπηρεσίες πληροφοριών της αστυνομίας για να τους πιάσουν, έχει προκαλέσει οργή.

Υπάρχει επίσης και η τρομοκρατία. Οι πρόσφατες απόπειρες δολοφονίας από ενόπλους σε ένα τρένο από το Άμστερνταμ στο Παρίσι, υπογράμμισε την ευκολία με την οποία οι τρομοκράτες μπορούν να ταξιδεύουν εκτός συνόρων για να σχεδιάζουν σφαγές. Οι υπουργοί Εσωτερικών και Μεταφορών προειδοποίησαν μετά από έκτακτη συνεδρίαση στο Παρίσι ότι θα πρέπει να υπάρξουν περισσότεροι επιτόπιοι έλεγχοι, σωστές διασυνοριακές υπηρεσίες πληροφοριών και τροποποιήσεις στη Σένγκεν για να επιβάλλουν ελέγχους όταν είναι απαραίτητο.

Αυτή η τριπλή επίθεση σημαίνει ότι η ελεύθερη κυκλοφορία 400 εκατομμυρίων Ευρωπαίων σε περίπου 26 χώρες τώρα απειλείται σοβαρά. Πολλοί Ευρωπαίοι κοιτούν με ζήλια την Βρετανία και την Ιρλανδία, στις οποίες χορηγήθηκαν εξαιρέσεις όταν υπογράφηκε η συνθήκη, και εξακολουθούν να διατηρούν τον πλήρη έλεγχο στα σύνορα - με κάποια αξιοσημείωτη επιτυχία στην προσπάθεια να σταματούν τους τρομοκράτες και να πιάνουν τους παράνομους μετανάστες. Δεν υπάρχει τέτοια επιλογή για κανέναν άλλον. Η συνθήκη του Άμστερνταμ το 1997 επέμενε ότι κάθε νέα αίτηση ένταξης στην ΕΕ θα έπρεπε να περιλαμβάνει την αφαίρεσης των εσωτερικών συνόρων. Τρία μη μέλη της ΕΕ, η Ελβετία, η Ισλανδία και η Νορβηγία, έχουν ήδη ενταχθεί. Τρία νέα μέλη, η Ρουμανία, η Βουλγαρία και η Κύπρος, θα αναγκαστούν να το πράξουν σύντομα.

Οι Ευρωπαίοι ιδεαλιστές και εκείνοι που απεγνωσμένα προσπαθούν να κρατήσουν τα σύνορα χωρίς διαβατήρια υποστηρίζουν ότι οι νέοι συνοριακοί έλεγχοι δεν θα έλυναν κανένα πρόβλημα. Οι προκλήσεις είναι ως επί το πλείστον από χώρες εκτός Ευρώπης. Οι πρόσφυγες θα συνεχίσουν να έρχονται, λένε, και οι δουλέμποροι θα εξακολουθούν να διαφεύγουν της συνοριακής αστυνομίας. Η τρομοκρατία δεν γνωρίζει σύνορα. Και το οργανωμένο έγκλημα συχνά έχει τις ρίζες του πολύ πέρα από την Ευρώπη. Υποστηρίζουν ότι η πολιτική κρίση στη Μέση Ανατολή – οι πόλεμοι, ο εξτρεμισμός και οι θρησκευτικές διώξεις - πρέπει ακόμη να επιλυθούν, και οι συνοριακοί έλεγχοι θεραπεύουν τα συμπτώματα και όχι τα αίτια.

Αυτά είναι φτωχά επιχειρήματα. Η Σένγκεν, η συνθήκη που φέρει το όνομα της μικρής πόλης του Λουξεμβούργου όπου υπεγράφη, έχει δύο τεράστιες αδυναμίες που δεν έχουν αντιμετωπιστεί σωστά. Κατ 'αρχάς, θα λειτουργήσει μόνο εάν τα κοινά εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης ενισχυθούν μαζικά. Αλλά πού είναι αυτά τα σύνορα; Συχνά σε χώρες λιγότερο ικανές να αντεπεξέλθουν, ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, τη Μάλτα και τη Λιβύη, την Ουγγαρία και τη Σερβία, τη Σικελία (Ιταλία) και την Τυνησία. Μόνο ένα ασήμαντο ποσό έχει δοθεί στον Frontex, τη συνοριακή δύναμη της ΕΕ, για την ενίσχυση των περιπολιών, για να σταματήσει τους λαθρέμπορους ναρκωτικών και να ελέγχει τους μετανάστες. Δεύτερον, οι υπηρεσίες που συγκεντρώθηκαν στους μεθοριακούς σταθμούς δεν λειτουργούν ποτέ πλέον σωστά. Οι χώρες δεν έχουν τρόπο παρακολούθησης όσων εισέρχονται ή εξέρχονται από τα στοιχεία της αστυνομίας, εκτός εάν διατίθενται τακτικά.

Η πραγματική αδυναμία της Σένγκεν, ωστόσο, είναι ότι έρχεται σε αντίθεση με την αυξανόμενη διάθεση στην Ευρώπη. Αυτή είναι πιο εθνικιστική, πιο εσωστρεφής, πιο καχύποπτη με τις Βρυξέλλες, πιο σκεπτικιστική σε πανευρωπαϊκές λύσεις, πιο αγανακτισμένη από την καταβολή χρημάτων στους φτωχότερους γείτονες, πιο αποφασισμένη για περισσότερο τοπικό έλεγχο και πιο οργισμένη με την απόσταση του κέντρου λήψης αποφάσεων. Δεν είναι μια ευχάριστη ή μια ιδεαλιστική διάθεση. Έχει καλλιεργηθεί από τις επανειλημμένες κρίσεις του ευρώ, το αυξανόμενο χάσμα Βορρά-Νότου, τη λιτότητα, την αργή οικονομική ανάπτυξη και την παντελή αδυναμία της Ευρώπης να βρει κοινές λύσεις για τις τραγωδίες της μετανάστευσης και του ασύλου.

* * *

Ενώ οι Βρυξέλλες διστάζουν, τα λαϊκιστικά κόμματα απαιτούν γρήγορες λύσεις σε εθνικό επίπεδο. Δεν είναι να απορεί κανείς που η Μαρίν Λε Πεν λέγεται ότι είναι σε καλό δρόμο για να κερδίσει την εξουσία στη Γαλλία ή ότι οι μικρότερες χώρες κατηγορούν τη Γερμανία για την επιβολή λιτότητας. Η Σένγκεν κινδυνεύει να είναι το πρώτο θύμα αυτής της διάθεσης, καθώς οι κυβερνήσεις αγωνίζονται να αποδείξουν στου ψηφοφόρους ότι έχουν τον έλεγχο.

Μια απόλυτη εκ νέου επιβολή συνοριακών σταθμών θα ήταν εξαιρετικά δαπανηρή, θα προκαλούσε μαζικές καθυστερήσεις και θα εξόργιζε τους τουρίστες και τους επιχειρηματίες. Αλλά δεν χρειάζεται να σταματήσουν όλα. Οι έλεγχοι διαβατηρίων θα μπορούσαν να είναι επιλεκτικοί, με βάση τις πληροφορίες ή τυχαίες επιθεωρήσεις. Η απλή πιθανότητα της ανάκρισης θα ενισχύσει την ασφάλεια σε ολόκληρη την Ευρώπη. Λειτουργεί στη Βρετανία και την Ιρλανδία. Η Γερμανία μπορεί να διαπιστώσει ότι έχοντας επιβάλει ελέγχους με την Αυστρία, θα πρέπει τώρα να κάνει το ίδιο σε όλα τα σύνορα, προκειμένου να σταματήσει το λαθρεμπόριο ανθρώπων. Και παρά τους θρήνους των ευρωπαίων ιδεαλιστών, η κοινή γνώμη δεν θα είχε αντίρρηση. Οι μέρες της Σένγκεν είναι μετρημένες.

politico.eu

Διαβάστε περισσότερα