«Εχουμε καλούς στιχουργούς, αλλά λίγους εμπνευσμένους συνθέτες»

22:12 17/2/2025 - Πηγή: Τα Νεα

Προκαλούμε τη συνάδελφο Φωτεινή Λαμπρίδη να μας μιλήσει για τον στίχο στον οποίο επιδίδεται χρόνια με επιτυχία και σπουδαίες συνεργασίες. Μα έχουμε αφορμή και τη μελέτη – βιβλίο της πάνω στον ιστορικό δίσκο «Λαβύρινθος» του Σωκράτη Μάλαμα που μόλις κυκλοφόρησε. Ετσι η κουβέντα περιστρέφεται αναπόφευκτα γύρω από το ελληνικό τραγούδι και τις δικές του σημερινές αντιθέσεις, δοκιμασίες, μεταβολές.

Τριάντα χρόνια μετά τον «Λαβύρινθο» του Σωκράτη Μάλαμα, τι είναι αυτό που θεωρείτε πως σας συγκινεί και σας κινητοποιεί να γράψετε ένα ολόκληρο βιβλίο στη σειρά των εκδ. Οξύ για τον δίσκο αυτό;

Η

πρόταση του Μ. Μηλάτου μού ξύπνησε την επιθυμία να αφηγηθώ την ιστορία ενός άλμπουμ, που αποτέλεσε σημείο αναφοράς για τη γενιά μου. Τα μηνύματα που λαμβάνω από ανθρώπους που λένε πως είδαν τον εαυτό τους στο βιβλίο δείχνουν ότι σωστά επέλεξα αυτόν τον δίσκο, γιατί δεν συγκίνησε μόνο εμένα. Ηταν κοινός μας σταθμός, ήταν μέρος ενός συλλογικού μας αφηγήματος.

Σε ποιο πλαίσιο κοινωνικό και χρονικό δημιουργήθηκε ο δίσκος αυτός και πού, κατά τη γνώμη σας, οφείλεται η ανθεκτικότητά του;

Ο δίσκος βγήκε το 1996. Στα 90s ανέτειλε ένας κόσμος που σε λίγο θα μας έπνιγε συλλογικά και ήταν ακόμη ζωντανός, ένας κόσμος η απώλεια του οποίου μας θλίβει σήμερα. Η φόρα του «εκσυγχρονισμού» των σημιτικών χρόνων, το τρας, από τη μία. Αλλά και το δυνατό ακόμα αντιπολεμικό κίνημα, το κίνημα υπέρ του Οτζαλάν, η πλούσια καλλιτεχνική ζωή και παραγωγή, η ζωντανή σύνδεσή μας με ένα όραμα για έναν καλύτερο κόσμο. Εβγαζαν φωτιά ακόμα εστίες πολιτισμού, όπως το πατάρι της Λύρας του Βορρά που γέννησε αυτόν τον δίσκο, με καλλιτεχνικές παρέες που χωρούσαν από τον Χριστιανόπουλο και τον Κοροβίνη έως τον Μάλαμα και τους ροκάδες της πόλης.

Γιατί άντεξε;

Η ανθεκτικότητα του δίσκου τώρα οφείλεται στα στοιχεία αυτά που κάνουν την εμπνευσμένη τέχνη να διαπερνά τα σύνορα μιας εποχής. Η αισθητική του Μάλαμα, η δύναμη στο τραγούδι του που έχει μια πρωτόγονη δόνηση αλλά ταυτόχρονα και μια ιδιαίτερα τρυφερή ποιητική πλευρά, η παρέα των εξαιρετικών μουσικών. Ολα αυτά τα στοιχεία έρχονται να συναντήσουν εδώ έναν Μάλαμα αποφασισμένο να πει επιτέλους πρώτη φορά τόσο καθαρά και τόσο ωραία όσα έχει να καταθέσει για τα θέματα της ύπαρξης. Απλά, μεστά, με πάθος και αποδοχή.

Η ζωή επίσης τα έφερε να συναντηθείτε με τον Μάλαμα, και μάλιστα να συνεργαστείτε εσείς μαζί του ως στιχουργός. Πώς έγινε εκείνη η πρώτη γνωριμία και πώς φτάσατε να γράφετε για εκείνον;

Συναντηθήκαμε λίγο μετά την έκδοση του δίσκου αυτού για να του κάνω μια συνέντευξη για την εφημερίδα «Εθνος». Η συνέντευξη δεν δημοσιεύθηκε, γιατί, αν θυμάμαι καλά, δεν κατέγραψε τίποτα το αναλογικό μου κασετοφωνάκι. Τότε ο Μάλαμας μου είπε «γράψε από μνήμης ό,τι θυμάσαι». Μιλούσαμε όμως πολλές ώρες για πολύ σοβαρά θέματα, σε έναν βράχο στην Ακρόπολη, και στα 21 χρόνια μου δίσταζα να πάρω την ευθύνη να γράψω ό,τι είχε συγκρατήσει η μνήμη μου. Σε εκείνη τη συνάντηση ο Σωκράτης με είχε ξαφνιάσει με την ερώτηση: «Γράφεις ποιήματα ή στίχους;». Δεν ξέρω πώς το είχε καταλάβει, ζήτησε να δει κάποια από τα στιχουργήματα κι έτσι στον επόμενο δίσκο του, τις «13.000 μέρες», συνεργαστήκαμε πρώτη φορά σε τρία τραγούδια.

Επιδεικνύετε μια προσήλωση στον στίχο και μια αγάπη για αυτόν. Εχετε φτάσει να τον διδάσκετε. Σήμερα πού τοποθετείτε εσείς τον ελληνικό στίχο σε αυτό που λέγεται ελληνική τραγουδοποιία και υπάρχουν ακτίνες φωτός;

Εχουμε καλούς στιχουργούς στην Ελλάδα, αλλά λίγους εμπνευσμένους συνθέτες. Στην Κάρπαθο, τον τόπο καταγωγής μου, συνδιαλεγόμαστε μέσω μαντινάδων. Για να επικοινωνήσω με τον πατέρα μου στην τελετουργία του γλεντιού, έπρεπε να μάθω να ταιριάζω στίχους. Οταν συμμετείχα παιδί πρώτη φορά σε καρπάθικο γλέντι, σκέφτηκα πως έτσι θέλω να συνδιαλέγομαι με τον κόσμο. Γύρω από ένα τραπέζι τραγουδώντας τα τραγούδια που μόλις έφτιαξα και που μετά θα τα πάρει ο αέρας.

Ποιες είναι οι σημαντικότερες στιγμές – συνεργασίες που είχατε μέσα στο ελληνικό τραγούδι κι επίσης οι βασικές επιρροές σας;

Η παράδοση από την Κάρπαθο, το λαϊκό και το ρεμπέτικο από τον τόπο όπου μεγάλωσα, τα Καμίνια Πειραιά κι όλοι οι στιχουργοί και οι ποιητές που έχω αγαπήσει είναι μέσα μου. Λειβαδίτης, Αναγνωστάκης, Σεφέρης, Κοέν, Ντίλαν, Σαββόπουλος, Παπαγιαννοπούλου, Γκάτσος, Ελευθερίου, Αλκαίος, Κριεζή… ο μέγας Ακης Πάνου κ.ά. Δεν ξέρω ποιες επιρροές φαίνονται στα τραγούδια μου όμως, θα μου πείτε εσείς.

Συνεργασίες;

Οι συνεργασίες τώρα, η σχέση με τον Σωκράτη φυσικά που διαρκεί χρόνια, με τον Μίμη Νικολόπουλο και τον αδερφό μου Κώστα Λαμπρίδη, με τους οποίους έκανα από ένα ολόκληρο άλμπουμ, και με τον Χρήστο Νικολόπουλο που κάναμε τα λαϊκά με την Κανά. Αλλά όλες τις συνεργασίες τις θεωρώ σημαντικές γιατί δεν τις κάνω εύκολα. Με τους Παυλίδη, Θηβαίο, Καλαντζόπουλο, Καλημέρη, Βελεσιώτου, Δουρδουμπάκη, Καζαντζή, Μπούρμα, Γαργάλη, Τσαλιγοπούλου, Σάττι, Αντωνοπούλου, Μποφίλιου κ.ά. Οταν άκουσα την Αλεξίου να τραγουδάει τραγούδια μου, λύγισα κάπως γιατί μέσα μας είναι πάντα η ιέρειά μας.

Συμβαδίζει άραγε και μπορεί να συνυπάρξει η μαχόμενη δημοσιογραφία με τη δημιουργική πλευρά του στίχου;

Είναι οι δύο πλευρές μου που συναντιούνται όλο και περισσότερο όσο περνούν τα χρόνια. Γράφω στίχους με αφορμή ρεπορτάζ και χρησιμοποιώ το λογοτεχνικό μου βλέμμα πάνω στη δημοσιογραφία. Το θέμα είναι τι φορτίο κουβαλάμε και πού εστιάζουμε στον σύντομο βίο μας. Στην ουσία, στο βάθος των πραγμάτων ή στην επιφάνεια; Το ίδιο βλέμμα περιφέρουμε στη μαγειρική μας, στο γραφείο μας, στις παρέες μας, στην τέχνη μας… παντού.

Ποια η θέση της γυναίκας στο σύγχρονο ελληνικό τραγούδι;

Το τραγούδι, όπως όλα τα άλλα, ανδροκρατείται αιώνες. Τα τελευταία χρόνια αρχίζει να αλλάζει αυτό. Ομως ακόμα και σήμερα μια γυναίκα θα υποτιμηθεί περισσότερο από έναν άνδρα. Κάπου βαθιά μέσα σε άνδρες και γυναίκες της εξουσίας υπάρχει ακόμα μια στρεβλή επιταγή που λέει πως τον σεβασμό εμπνέει γένος αρσενικό. Είναι μεγάλη κουβέντα, αξίζει να την ανοίξουμε κι ας διαφωνήσουμε.