Κώστας Σωτηρίου: «Λακωνίας 8»

22:45 19/9/2024 - Πηγή: Diastixo

Τα τελευταία χρόνια και στην Ελλάδα αναπτύσσεται ραγδαία το φαινόμενο της υιοθέτησης ζώων συντροφιάς, κυρίως σκύλων και γατών, από μεμονωμένα άτομα ή οικογένειες –μάλιστα, οι φιλόζωοι λένε «δεν το υιοθετήσαμε εμείς, αλλά εκείνο μας υιοθέτησε»–, έτσι ώστε τα ζώα να αποτελούν αναπόσπαστο μέλος του αστικού κυττάρου και παράλληλα να γίνονται δέκτες όλων των κοινωνικών δραστηριοτήτων της δεσποζόμενης ιδιότητας. Πράγματι, ένα πολύ μεγάλο μέρος της καθημερινής ζωής έχει να κάνει –σε σχέση πάντα με τα ζώα– στο πώς (αν και δεν

λείπουν εκείνοι οι οποίοι εντελώς απάνθρωπα βασανίζουν, ακρωτηριάζουν, δηλητηριάζουν και σκοτώνουν εντελώς αθώα τετράποδα) θα βρουν ζεστασιά, ξεκινώντας από τα ατελείωτα χάδια, τη διπλή καθημερινή βόλτα, την τροφή, την αγάπη, (αμφίδρομα) την προστασία, τέλος, τη με κάθε θυσία φυσιολογική ζωή τους ανάμεσα σε ανθρώπους. Πολλές αποφάσεις, δύσκολα διλήμματα, πολύπλοκα προβλήματα, άλυτες εξισώσεις, παίρνουν χρώμα και υφή απ’ την αναφορά των ανθρώπων στα ζώα, από την ενέργεια την οποία και αποκομίζουν από αυτά, πολλές φορές ακόμη και η ψυχολογική διάθεση αλλάζει λόγω επαφής με ένα τετράποδο, εν κατακλείδι δεν είναι λίγες οι φορές που οι άνθρωποι πράττουν το σωστό μόνο και μόνο επειδή μια άδολη οντότητα δίνει την απίστευτα μεγάλη της αγάπη με τρόπο καθόλου ανταποδοτικό.

Ο Κώστας Σωτηρίου δεν είναι κάποιος νέος και άπειρος δημιουργός, το αντίθετο, έχει στο ενεργητικό του μεγάλο έργο από μυθιστορήματα, διηγήματα, νουβέλες αλλά και θεατρικά έργα. Έκανε την εμφάνισή του το 1996, όταν σε συνεργασία με τον επίσης πεζογράφο Νίκο Θεοτοκά εξέδωσαν το βιβλίο Οι αχινοί και, το 1997, το βιβλίο Ο Νάμπυκας. Ο συγγραφέας στα διηγήματά του ακολουθεί ένα πρότυπο παράθεσης που έχει χαρακτήρα πυραμίδας, ξεκινώντας δηλαδή από τα πιο απλά κομμάτια και στη συνέχεια κορυφώνεται με τα πιο πετυχημένα, τα πιο συναρπαστικά. Στην παρούσα συλλογή, με αφορμή σε κάθε μέρος έναν σκύλο, μας μιλάει για βιώματα και εμπειρίες περνώντας και προσωπικές συνιστώσες και παραμέτρους στους μύθους, για παράδειγμα την προστασία που παρέχει στο αφεντικό του όταν εκείνος δέχεται επίθεση από μια ομάδα αλητών, για αλλαγή της ψυχολογίας ενός πατέρα σε σχέση με τον γιο και τη νύφη του, για παιδιά που θέλουν να ζήσουν και να εργαστούν στο εξωτερικό και δεν ξέρουν πού να αφήσουν τον σκύλο τους, για ερωτικές σχέσεις που ξεκινούν από μια συνάντηση στην αίθουσα αναμονής ενός κτηνιάτρου, υπάρχει και αυτός που βασανίζει το τετράποδο το οποίο και αντιδρά ανάλογα, ένας αδέσποτος θα βρει τον θάνατο από κάποιους χωρίς να έχει καμιά ευθύνη, ένας σκύλος που πεθαίνει μετά την απώλεια του αφεντικού του και άλλα πολλά, ό,τι δηλαδή γνωρίζουμε όλοι, τόσο από κουβέντας μας με κατόχους, όσο και απ’ τα διαβάσματά μας και από τον κινηματογράφο. Άρα, θα έλεγε κανείς πως η ευαισθησία με την οποία ο Σωτηρίου πλησιάζει αυτά τα ζώα και στη συνέχεια τα τοποθετεί σε πρωταγωνιστικούς ρόλους σε κεντρικές φιγούρες είναι τόσο ενδιαφέρουσα και μεγάλη, που αληθινά αξίζει τον κόπο και να τον ακολουθήσουμε αναγνωστικά και να ταυτιστούμε μαζί του με όλες μας τις αισθήσεις και να ζήσουμε τις δυναμικές ιστορίες του, ακόμη και αν γνωρίζουμε το καταλυτικό φινάλε.

{jb_quote}Ένα έργο άρτιο, ενδιαφέρον στην αρχή, συναρπαστικό στη συνέχεια, συγκλονιστικό στο φινάλε. {/jb_quote}

Ο πεζογράφος Σωτηρίου χειρίζεται ένα τόσο λεπτεπίλεπτο θέμα με την ανάλογη ευαισθησία, ενσυναίσθηση, ελαφρότητα, ειδική λεπτομέρεια και με όλη του την αγάπη για τα συγκεκριμένα ζώα. Έτσι, και για να δούμε τα τεχνικά σημεία του βιβλίου, η ατμόσφαιρα είναι ένθερμη συναισθημάτων, λεπτή, με ζεστασιά ιδίως για την προστασία, πλήρως αποδεκτή, σχεδόν μαγική. Η ατμόσφαιρα λοιπόν προδιαθέτει την αναγνωστική μας προσαρμογή ως απόλυτα εναρμονισμένη με τους μύθους αλλά και με τα μηνύματα που εκπέμπει – η φιλοζωία είναι μια από τις πιο σοβαρές συνθήκες, προκειμένου να φανεί η ανθρωπιστική διάσταση. Το ύφος είναι ενιαίο σε όλες τις ιστορίες, σαφώς βέβαια παίρνει χρώμα τέτοιο σε σχέση με ό,τι ο συγγραφέας αφηγείται, είναι ευφυές, διαδραστικό, διαπεραστικό και κινείται στα όρια οικογενειακής προσαρμογής πάνω στο ζώο, τόσο μεγάλη σημασία έχει για τα μέλη της η παρουσία του ζώου, γενικώς με τρόπο ανάλαφρο συνάδει στην ατμόσφαιρα, στο ευαίσθητο καθήκον της. Άρα η γλώσσα είναι απλή, κατανοητή, λιτή, σύγχρονη, είναι δηλαδή κάτι το εξαιρετικά προσλήψιμο, χωρίς προβληματισμούς, κενά, χάσματα, χωρίς παραπάνω ζητήματα πέραν της απόλυτης ικανοποίησης για τον αναγνώστη. Ενώ, τέλος, η τεχνική γραφής και η δομή του, η κατασκευή του και η μαεστρία με την οποία ο δημιουργός τοποθετεί τις ιστορίες του σαφέστατα υποδεικνύουν ένα έργο άρτιο, ενδιαφέρον στην αρχή, συναρπαστικό στη συνέχεια, συγκλονιστικό στο φινάλε (έτσι είδα την παράθεση των αφηγημάτων), επομένως ένα έργο που ο καθένας το διαβάζει χαλαρά, το απολαμβάνει στο έπακρο, το ρουφά κυριολεκτικά, χωρίς να τσακίζει σελίδες, αφού η ποιότητα είναι κάτι παραπάνω από δεδομένη, χωρίς η αξία του να μειώνεται πουθενά και για τίποτα, απεναντίας, συνεχώς να αυξάνεται.

Στη σύγχρονη εποχή δεν συναντάμε συχνά συλλογές διηγημάτων μονοθεματικές, με ολιστική δηλαδή θεματολογία, γιατί αυτό χρειάζεται ειδική δεξιότητα, αφού υπάρχει ο κίνδυνος της επανάληψης, υπάρχει ο κίνδυνος της απορρόφησης της προσοχής λόγω πραγμάτων που επανέρχονται, χωρίς να κομίζουν κάτι πρωτόγνωρο. Ο πεζογράφος Σωτηρίου το επιχειρεί, και όχι μόνο πετυχαίνει κάτι το πολύ όμορφο και στην όψη μα και στην ουσία, αλλά, πολύ περισσότερο, δίνει έναυσμα και σε άλλους δημιουργούς να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους σε αυτό το είδος. Επομένως, όταν αποφασίζεις να γράψεις δεκαεπτά ιστορίες μόνο για σκύλους, όπως αυτοί κινούνται ανάμεσά μας, το ρίσκο είναι τεράστιο, καθώς αυτό που θα παραθέσεις πρέπει να βρίσκεται στο διάσελο, ανάμεσα σε αυτό που ο λήπτης γνωρίζει και σε αυτό που πιθανώς του έκανε εντύπωση όταν το πρωτοάκουσε, ανάμεσα στην πραγματικότητα (όσο και αν είναι αντιφατικό) και σ’ εκείνη τη συνθήκη που δίνει στα ζώα μυθική διάσταση, ότι είναι δηλαδή ικανά να πετύχουν το οτιδήποτε, ακόμη και το πιο σοκαριστικό. Και για να κλείσουμε ένα κριτικό κείμενο το οποίο ασχολήθηκε με ζωηρή διάθεση μ’ ένα βιβλίο άκρως συναρπαστικό και όσον αφορά τη θεματολογία αλλά και όσον αφορά την τεχνική εκφοράς, θα σημειώσουμε πως παρακολουθώ το έργο του εξαίρετου συγγραφέα Κώστα Σωτηρίου εδώ και τριάντα χρόνια και, κάθε φορά που κλείνω ένα βιβλίο, αμέσως περιμένω το επόμενο, καθώς είναι ένας συγγραφέας των ημερών μας, της καθημερινότητάς μας, του αστικού περιβάλλοντος –δεν υπάρχει σχεδόν κανένα διήγημα που να αφορά την ύπαιθρο, όπου οι σκύλοι έχουν εντελώς διαφορετική αποστολή–, τέλος, της πνευματικής μας υπόστασης.

Λακωνίας 8
Δεκαεπτά ιστορίες για σκύλους και όχι μόνο
Κώστας Σωτηρίου
Θεμέλιο
146 σελ.
ISBN 978-960-310-458-2
Τιμή €12,72