Μιλτιάδης Σαλβαρλής: συνέντευξη στον Κώστα Αβαρίδη

01:18 18/8/2023 - Πηγή: Diastixo

Ο Μιλτιάδης Σαλβαρλής γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε φιλολογία στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών και νομικά στη Νομική Σχολή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Από το 1981 έως το 2012 εργάστηκε ως ρεπόρτερ, συντάκτης και αρχισυντάκτης. Δούλεψε στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση της ΕΡΤ, στη διαδικτυακή πύλη in.gr, καθώς και σε διάφορα έντυπα – ανάμεσά τους τα περιοδικά Δίφωνο,

HiTECH και National Geographic. Το 1981 εκδόθηκε η νουβέλα Το βάρος της τριχοφυΐας, από τις Εκδόσεις Αστέρι. Το 2014 συνεργάστηκε με το Urbn Theatr, γράφοντας μαζί με τον σκηνοθέτη Ηλία Παναγιωτακόπουλο κείμενα για την παράσταση The Random Effect. Το 2019 εκδόθηκε η συλλογή διηγημάτων Μικρά δωμάτια πανικού, από τις Εκδόσεις Μετρονόμος. Την ίδια χρονιά συνεργάστηκε με το Gaff Theatre Group, μεταφράζοντας τη διασκευή για θέατρο του Παίκτη, του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, που ανέβηκε στο Θέατρο 104, σε σκηνοθεσία Σοφίας Καραγιάννη. Το 2022 εκδόθηκε το μυθιστόρημα Πατρίδα χώρα ξένη από τις Εκδόσεις Μετρονόμος, με αφετηρία τη Μικρασιατική Καταστροφή, το οποίο μας έδωσε την αφορμή για την ακόλουθη συνέντευξη.

Στο βιογραφικό σας παρατηρούμε ότι μεσολαβεί ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ανάμεσα στο πρώτο σας βιβλίο και τα επόμενα. Γιατί αυτό;

Για λόγους καθαρά βιοποριστικούς. Προτού ακόμα τελειώσω το πανεπιστήμιο, είχα αρχίσει να εργάζομαι. Έτσι, παρά την καλή υποδοχή και τα θετικά σχόλια που απέσπασε η πρώτη μου λογοτεχνική παρουσία, πίσω στο 1981, με απορρόφησε η δημοσιογραφία. Ήταν εποχές που έβρισκες εύκολα εργασία, με καλά λεφτά και με προοπτικές. Υπήρχε πληθώρα εφημερίδων, υπήρχαν περιοδικά μηνιαία κι εβδομαδιαία, υπήρχε το ραδιόφωνο, η τηλεόραση. Μπορούσες να ζεις άνετα από τη δουλειά σου. Μετά το 2010 όλα αυτά τέλειωσαν. Η οικονομική κρίση έπληξε και τον δικό μας κλάδο. Βρέθηκα άνεργος, όπως πολλοί συνάδελφοι, οπότε σήκωσα τα μανίκια και συνέχισα να γράφω, όχι πλέον για κάποιον εργοδότη, αλλά για μένα.

Πείτε μας με δύο λόγια την υπόθεση του καινούργιου σας βιβλίου.

Το 1914, με τον πρώτο διωγμό των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, έρχεται στην Ελλάδα ένα κοριτσάκι με την οικογένειά του. Λίγα χρόνια μετά, με τον μεγάλο διωγμό του 1922, θα έρθει εδώ κι ένα αγόρι με τους γονείς του και τις αδελφές του. Τα δύο παιδιά θα μεγαλώσουν σε διαφορετικά μέρη της χώρας και θα ανταμώσουν τυχαία, ενήλικες πια, στην Αθήνα της Κατοχής. Θα κάνουν οικογένεια και θα μείνουν μαζί έως το γέρμα της ζωής τους. Γύρω από αυτούς τους δύο κεντρικούς ήρωες περιστρέφονται περίπου είκοσι ακόμα πρόσωπα. Είναι συγγενείς εξ αίματος και εξ αγχιστείας, φίλοι, απλοί γνωστοί, αλλά και πρόσωπα που έχουν μικρή έως διακοσμητική παρουσία στην ανέλιξη της υπόθεσης.

Διαλέξατε μια ταραγμένη περίοδο της ελληνικής ιστορίας.

Θέλησα να μιλήσω για τους Μικρασιάτες από τότε που ήρθαν στην Ελλάδα κι έπειτα. Να αναδείξω ανθρώπους που έχασαν τα πάντα σε έναν διωγμό, που γνώρισαν μίσος, χλευασμό και περιφρόνηση από τους ομοεθνείς τους, που έζησαν έναν παγκόσμιο πόλεμο με πείνα, στερήσεις, θανάτους, μα τελικά κατάφεραν να σταθούν στα πόδια τους, να στήσουν σπιτικά και να δημιουργήσουν περιουσίες από το μηδέν. Με λίγα λόγια, θέλησα να δώσω βάρος στο κοινωνικό κομμάτι και στον ανθρώπινο παράγοντα.

{jb_quote}Ένα βιβλίο θέλει τον χρόνο του. Το γεύεσαι. {/jb_quote}

Τα ιστορικά γεγονότα πώς τα διαχειρίζεστε;

Είναι ένα θέμα που με απασχόλησε. Η Πατρίδα χώρα ξένη καλύπτει μία περίοδο με γεγονότα όπως η Μικρασιατική Καταστροφή, η Κατοχή, ο Εμφύλιος, η δικτατορία, η Μεταπολίτευση. Ωστόσο, ο σκοπός μου δεν ήταν να γράψω ιστορικό μυθιστόρημα. Όπως είπα και προηγουμένως, θέλησα να εστιάσω στους ανθρώπους και στη δύναμη που βρήκαν να φτιάξουν τις ζωές τους από την αρχή. Έτσι, λοιπόν, τα ιστορικά γεγονότα φτάνουν στον αναγνώστη μέσα από τους ήρωες του βιβλίου. Από τον τρόπο που εκείνοι τα βιώνουν. Από τον αντίκτυπο που έχουν πάνω τους.

Είναι εντυπωσιακό πόσες πληροφορίες εντάσσετε στην υπόθεση, όπως εκείνη την αναφορά σε ποδοσφαιρικό αγώνα ανάμεσα στον ΠΑΟΚ και τη Μακαμπή Θεσσαλονίκης το 1937. Ποιες ήταν οι πηγές σας;

Η έρευνα έγινε μέσω διαδικτύου κατά κύριο λόγο. Βρήκα γραπτές μαρτυρίες, εφημερίδες της εποχής, φωτογραφίες, δημοσιεύσεις για την παλιά Θεσσαλονίκη. Την πληροφορία που λέτε την εντόπισα σε ιστότοπο φιλάθλων του ΠΑΟΚ. Ομολογώ ότι επεδίωξα να βρω τέτοιου είδους ειδήσεις. Κάπου αναφέρω το θρυλικό ματς Ολυμπιακού-Παναθηναϊκού, όπου οι οπαδοί και των δύο ομάδων μπήκαν στο γήπεδο της Λεωφόρου και τα έσπασαν όλα. Κάπου αλλού, την ανέγερση του δεύτερου ορόφου του αεροδρομίου της Μίκρας στη Θεσσαλονίκη. Τέτοια συμβάντα, αν και μικρής σημασίας, γίνονται το αλάτι και το πιπέρι ενός αναγνώσματος. Προσδίδουν αληθοφάνεια στη μυθοπλασία και ρεαλισμό στους επινοημένους χαρακτήρες.

Το βιβλίο σας διαθέτει γρήγορη αφήγηση, λεπτομερείς περιγραφές, πρόσωπα της διπλανής πόρτας, στοιχεία που το κάνουν να μοιάζει με ταινία. Ήταν ηθελημένη αυτή η αίσθηση κινηματογράφου;

Ηθελημένα ήταν η οικονομία του λόγου και το ύφος, δηλαδή η μουσικότητα των λέξεων και ο ρυθμός που αποκτά το κείμενο, καθώς οι λέξεις μπαίνουν στη σειρά. Από εκεί και πέρα μπορούμε να πούμε πως, τηρουμένων των αναλογιών, η λογοτεχνία είναι σινεμά στο χαρτί. Όταν ανοίγεις το βιβλίο, είναι σαν να σβήνουν τα φώτα της αίθουσας. Από το πρώτο κεφάλαιο κι έπειτα ξετυλίγεται σταδιακά το σύμπαν που έχει δημιουργήσει ο συγγραφέας και ο αναγνώστης καλείται να φανταστεί τους τόπους και τους χώρους που περιγράφονται στο βιβλίο, να έρθει κοντά στους ήρωες, να τους συμπονέσει ή να τους μισήσει, να χαρεί ή να θρηνήσει μαζί τους. Όλα αυτά τα στοιχεία του μυθιστορήματος, καθώς και τα συναισθήματα που γεννά ένα λογοτεχνικό έργο, υπάρχουν στην Πατρίδα χώρα ξένη. Εάν σας έδωσε την αίσθηση του κινηματογράφου, χαίρομαι πάρα πολύ. Το σινεμά είναι μια τέχνη που αγαπώ ιδιαιτέρως.

Τα βιβλία που έχετε διαβάσει είναι πιο πολλά από τις ταινίες που έχετε δει ή το αντίστροφο;

Σίγουρα οι ταινίες που έχω δει είναι περισσότερες και είναι λογικό. Υπήρξαν εποχές που πηγαίναμε σινεμά με την παρέα σχεδόν κάθε βράδυ. Ο οικιακός κινηματογράφος, παλιά με τη βιντεοκασέτα και τώρα με τα DVD, τα Blu-ray και τις streaming πλατφόρμες, δίνει τη δυνατότητα να βλέπεις παραπάνω από μία ταινία μέσα στη μέρα. Ένα βιβλίο θέλει τον χρόνο του. Το γεύεσαι. Το αφήνεις λίγο, το ξαναπιάνεις, σημειώνεις κάτι που σου άρεσε, ανατρέχεις σε κάποιο προηγούμενο κεφάλαιο, είναι άλλη η σχέση.

Πατρίδα χώρα ξένη
Μιλτιάδης Σαλβαρλής
Μετρονόμος
192 σελ.
ISBN 978-618-5339-85-2
Τιμή €14,84