4 σημαντικά βιβλία για τη σχολική χρονιά που ξεκινά

22:44 19/9/2024 - Πηγή: Diastixo

Η έναρξη της σχολικής χρονιάς είναι μια περίοδος γεμάτη προσδοκίες, σχέδια, όνειρα αλλά και ανασφάλεια, άγχος, αβεβαιότητα. Στο επίκεντρο αυτών των συναισθημάτων βρίσκονται παιδιά, εκπαιδευτικοί αλλά και γονείς. Κοινός στόχος των ενηλίκων η αποτελεσματική διαπαιδαγώγηση και η στήριξη παιδιών και εφήβων στις δυσκολίες της σχολικής προσαρμογής και επίδοσης.

Για τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ, και όχι μόνον, αποτελεί ανησυχητική διαπίστωση το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια –και κυρίως στη μετά covid εποχή– έχουν αυξηθεί δραματικά τα προβλήματα συμπεριφοράς παιδιών και εφήβων. Τα

κρούσματα της παιδικής και νεανικής παραβατικότητας όχι μόνο έχουν πολλαπλασιαστεί, αλλά έχουν αλλάξει και χαρακτηριστικά. Μεγάλο μέρος αυτών των συγκρούσεων έχει μεταφερθεί μέσα στα σχολεία και οι εκπαιδευτικοί καλούνται να προσφέρουν όλο και πιο συχνά κοινωνικές υπηρεσίες σε παιδιά των οποίων οι συναισθηματικές ανάγκες είναι ακάλυπτες. Γιατί μπορεί η παραβατικότητα να είναι πολυπαραγοντικό φαινόμενο, στον πυρήνα της όμως, κατά γενική διαπίστωση, βρίσκεται το έλλειμμα συναισθηματικής αγωγής.

Στο βιβλίο Η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών του John Gottman επισημαίνεται πως η σωστή διαπαιδαγώγηση απαιτεί κάτι περισσότερο από τη διάνοια. Απαιτεί συναίσθημα. Αποτελεί πλέον επιστημονικά τεκμηριωμένη θέση πως, περισσότερο και από τον Δείκτη Νοημοσύνης, η συναισθηματική επίγνωση και η ικανότητα του ατόμου να χειρίζεται τα συναισθήματά του καθορίζουν την επιτυχία και την ευτυχία στη ζωή. Το βιβλίο, που απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς και γονείς, εξηγεί με ποιους τρόπους εφαρμόζοντας κάποιος τη συναισθηματική αγωγή μπορεί να μειώσει τα προβλήματα συμπεριφοράς των παιδιών. Με επιστημονικό τρόπο, με πληθώρα παραδειγμάτων και με προτάσεις διαχείρισης των «κρίσεων», οι ενήλικες θα μάθουν πώς μπορούν να «εκπαιδεύσουν» τα παιδιά στο να σταθμίζουν τις επιλογές τους, να βρίσκουν λύσεις, να αναλαμβάνουν τις συνέπειες των πράξεών τους. Ζούμε σε μια εποχή που επενδύουμε πολλά στην καλλιέργεια τυπικών εκπαιδευτικών δεξιοτήτων στα παιδιά (σκεφτείτε για λίγο το βαρυφορτωμένο πρόγραμμα των παιδιών, εντός και εκτός σχολείου, και από ποια ηλικία αυτό ξεκινά… προσπαθήστε να πείτε τι νιώθετε όταν ακούτε για τις πανελλαδικές εξετάσεις…) και ελάχιστα στην καλλιέργεια συναισθηματικών δεξιοτήτων.

Λέγεται ότι στην κινέζικη γραφή το ιδεόγραμμα που αναπαριστά την «ευκαιρία» περικλείεται στο ιδεόγραμμα που αναπαριστά την «κρίση». Το βιβλίο του Gottman αποτελεί ένα καλό εργαλείο για όσους αναζητούν τρόπους να μετατρέψουν τις κρίσεις σε ευκαιρίες. Και για να μετατρέψεις μια κρίση σε ευκαιρία χρειάζεσαι και τα κατάλληλα εφόδια και εργαλεία. Προς αυτή την κατεύθυνση λειτουργούν τόσο το βιβλίο Ζωγραφιές της Evi Crotti όσο και το βιβλίο της Delphine Gilles Cotte Εκπαιδευτικά παιχνίδια με τη μέθοδο Μοντεσσόρι, που απευθύνονται –επίσης– σε εκπαιδευτικούς και γονείς.

{jb_quote}Η σωστή διαπαιδαγώγηση απαιτεί κάτι περισσότερο από τη διάνοια. Απαιτεί συναίσθημα.{/jb_quote}

Το βιβλίο της Crotti, που είναι ψυχοπαιδαγωγός, είναι ένα εξαιρετικά κατατοπιστικό κείμενο για το πώς τα παιδιά –που δεν είναι πάντα σε θέση να εκφράσουν με λόγια τα συναισθήματα ή τα βιώματά τους, είτε γιατί δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα ο γλωσσικός κώδικας επικοινωνίας είτε γιατί το τραύμα δεν επιτρέπει τη λεκτική του διατύπωση– όταν ζωγραφίζουν ή σχεδιάζουν «φλυαρούν» ελεύθερα και χωρίς μισόλογα, μεταφέροντας στο χαρτί όσα κρύβουν μέσα τους.

Ας μην ξεχνάμε ότι ο «πρώτος» στην ιστορία άνθρωπος μας συστήθηκε με ένα αποτύπωμα στον τοίχο μιας σπηλιάς. Αν και από τότε έχουν περάσει εκατομμύρια χρόνια, η ζωγραφική είναι μια παγκόσμια χειρονομία που εμφανίζεται με τα ίδια χαρακτηριστικά σε όλους τους πολιτισμούς, μια πρωτόγονη πράξη αυτοέκφρασης, μια γλώσσα που παράγει επικοινωνία. Η μουτζούρα, λοιπόν, που φτιάχνει ένα παιδί είναι ένα είδος συμβολικού ομφάλιου λώρου, που του δίνει την αίσθηση ότι ανήκει κάπου ακριβώς τη στιγμή που προσπαθεί να αυτονομηθεί. Η κατανόηση του εσωτερικού κόσμου του παιδιού είναι καθοριστική για όλη τη μετέπειτα ζωή του. Γιατί μόνο κατανοώντας τον χαρακτήρα και τα συναισθήματα μαθαίνεις να τα σέβεσαι, μαθαίνεις να αξιοποιείς τις φυσικές κλίσεις και τις δυνατότητες προς όφελος του παιδιού. Με πάμπολλες ζωγραφιές παιδιών, που συνοδεύονται από ψυχολογικές ερμηνείες, το βιβλίο συνιστά ένα χρήσιμο εργαλείο στην προσπάθεια να ερμηνευτούν τα «εικαστικά» μηνύματα που στέλνουν τα παιδιά.

Και, προλαμβάνοντας τυχόν ενστάσεις, να διευκρινιστεί ότι το βιβλίο δεν μετατρέπει τους εκπαιδευτικούς ή τους γονείς σε αυτόκλητους ειδικούς της ψυχικής υγείας. Αντίθετα, συνιστά ένα χρήσιμο εργαλείο που βοηθά να παρατηρήσουν, να κατανοήσουν και να διαχειριστούν τα μηνύματα αυτής της μη λεκτικής επικοινωνίας, προς όφελος των παιδιών.

«Η εκπαίδευση είναι αποτελεσματική μόνο όταν βοηθά το παιδί να αντιμετωπίζει τη ζωή μόνο του» υποστηρίζει η Μαρία Μοντεσσόρι, γνωστή για το μοντεσσοριανό παιδαγωγικό σύστημα ή μοντεσσοριανή μέθοδο. Η Μοντεσσοριανή Παιδαγωγική, που εφαρμόζεται σε περίπου 60.000 σχολεία σε όλο τον κόσμο, βασίζεται στην ανεξαρτησία, στην ελευθερία επιλογής της εκπαιδευτικής τους πορείας (εντός κωδικοποιημένων ορίων) και στον σεβασμό της φυσικής, σωματικής, ψυχολογικής και κοινωνικής ανάπτυξης του παιδιού. Τα Εκπαιδευτικά παιχνίδια με τη μέθοδο Μοντεσσόρι της Delphine Gilles Cotte απευθύνονται σε βρεφονηπιοκόμους και εκπαιδευτικούς που επιθυμούν να προσφέρουν στα παιδιά παιχνίδια για την ευαισθητοποίηση των αισθήσεων, τη συγκέντρωση της προσοχής και την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων, σε γονείς που επιθυμούν να περάσουν ποιοτικό χρόνο με το παιδί τους, να μοιραστούν μαζί του εμπειρίες, μακριά από τη βολική απασχόληση με οθόνες κινητών και τάμπλετ, σε παιδιά που έχουν ιδιαίτερες ανάγκες αλλά ακόμα και σε ηλικιωμένους ή άρρωστους, οι οποίοι έχουν επίσης ανάγκη από δραστηριοποίηση.

{jb_quote}Στη χώρα μας, περίπου 15 στα 100 παιδιά αντιμετωπίζουν δυσκολίες με το άγχος τους, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους εφήβους μεγαλώνει θεαματικά και αγγίζει το 40%.{/jb_quote}

Στο βιβλίο παρουσιάζονται οδηγίες για τη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού εμπνευσμένου από τη μοντεσσοριανή μέθοδο. Χωρισμένο σε οκτώ ενότητες, παρουσιάζει δραστηριότητες, καθεμία από τις οποίες στοχεύει στην καλλιέργεια συγκεκριμένης δεξιότητας. Για παράδειγμα, στην ενότητα «Πρακτική ζωή» οι δραστηριότητες (όπως το κουτί με τα μπουκάλια, τα λουκέτα, η καρδιά της αγάπης κ.ά.) έχουν ως στόχο την ανάπτυξη της λεπτής κινητικότητας, ενώ δραστηριότητες από την ενότητα «Τα χρώματα» βοηθούν τα παιδιά να μάθουν τα χρώματα και τις αποχρώσεις τους, αλλά και να φάνε… χρωματιστά, αφού το φαγητό μετατρέπεται σε παλέτα. Ταυτόχρονα, πέρα από την αισθητηριακή ανάπτυξη, οι προτεινόμενες δραστηριότητες συμβάλλουν και στην ευρύτερη καλλιέργεια. Η ενότητα «Δραστηριότητες στον κήπο», για παράδειγμα, αφορά δημιουργίες που βοηθάνε το παιδί να παρατηρεί, να μετρά, να συγκρίνει, να ανακαλύπτει τη φύση, αλλά και να μάθει να σέβεται και να προστατεύει το περιβάλλον.

Από τη λίστα δεν θα μπορούσε να λείπει και ένα βιβλίο που αφορά τη μάστιγα της εποχής, το άγχος. Η Αρετή Δόνου στο Μεγάλο βιβλίο της ανησυχίας επιχειρεί να εξηγήσει απλά και κατανοητά τι είναι το άγχος και το στρες και να εξοπλίσει τα παιδιά και τους εφήβους με τους μηχανισμούς που θα τους επιτρέψουν να τα ελέγξουν. Η συγγραφέας, ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος, που εργάζεται στο ΚΕΔΑΣΥ του Υπουργείου Παιδείας, αξιοποιεί την επιστημονικά τεκμηριωμένη μέθοδο MBSR για τη μείωση και τη ρύθμιση του στρες μέσω της ενσυνειδητότητας.

Στη χώρα μας, περίπου 15 στα 100 παιδιά αντιμετωπίζουν δυσκολίες με το άγχος τους, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους εφήβους μεγαλώνει θεαματικά και αγγίζει το 40%. Το άγχος των παιδιών αφορά μια πλειάδα ζητημάτων: τη σχολική προσαρμογή, τον αποχωρισμό από τους γονείς, τις σχολικές επιδόσεις. Και καθώς ο μικρόκοσμός τους διευρύνεται, όλο και περισσότεροι στρεσογόνοι παράγοντες εμφανίζονται: η εξωτερική εμφάνιση, η σχέση με τους φίλους ή το άλλο φύλο, η σχέση με τους γονείς, οι επαγγελματικοί στόχοι… Κι αν το άγχος στην κατάλληλη «δοσολογία» είναι φυσιολογικό και αναγκαίο, καθώς συνιστά προστατευτικό μηχανισμό επιβίωσης, το παρατεταμένο, επίμονο και συχνά –φαινομενικά– αναίτιο άγχος είναι πηγή προβλημάτων, καθώς δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο.

Η Δόνου ορίζει ως «συγγραφέα» την Ιουλινέτα, που το όνομά της –και όχι μόνον– την κάνει να νιώθει άβολα. Η Ιουλινέτα, λοιπόν, θα συστήσει στους αναγνώστες ένα εξαιρετικά βοηθητικό βιβλίο. Μέσα από ευχάριστες ασκήσεις και δραστηριότητες, συνοδευόμενες από κατατοπιστικές εικόνες, οι αναγνώστες θα εξασκηθούν σε τρόπους διαχείρισης του άγχους, έτσι ώστε να αντιμετωπίσουν και τα παράπλευρα προβλήματα που αυτό δημιουργεί, όπως η μειωμένη συγκέντρωση προσοχής, ο κακής ποιότητας ύπνος, η αυξημένη παρορμητικότητα και υπερκινητικότητα, η αδυναμία διαχείρισης θυμού και πλήθος άλλων που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής μικρών και μεγάλων.

Η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών
Πώς να μεγαλώσουμε παιδιά με συναισθηματική νοημοσύνη: Ένα πρακτικός οδηγός για γονείς
John Gottman
μετάφραση: Χρύσα Ξενάκη
Πεδίο
272 σελ.
ISBN 978-960-9552-00-4
Τιμή €17,90

Ζωγραφιές
Κατανοήστε τον χαρακτήρα και τα συναισθήματα των παιδιών μέσα από τα σχέδιά τους
Evi Crotti
μετάφραση: Μαρία Οικονομίδου
Πεδίο
240 σελ.
ISBN 978-960-635-003-0
Τιμή €14,90

Εκπαιδευτικά παιχνίδια με τη μέθοδο Μοντεσσόρι
στο σπίτι και στην τάξη
Delphine Gilles Cotte
εικονογράφηση: Séverine Cordier
μετάφραση: Λουκία Μπεζέ
Πεδίο
200 σελ.
ISBN 978-960-546-936-8
Τιμή €16,50

Το μεγάλο βιβλίο της ανησυχίας
Αρετή Δόνου
Πεδίο
176 σελ.
ISBN 978-960-635-808-1
Τιμή €20,90

Βρείτε όλα τα βιβλία εδώ: