Somerset Maugham: «Άσεντεν ή Ο Βρετανός πράκτορας»

22:44 19/9/2024 - Πηγή: Diastixo

Οι Βρετανοί διαθέτουν μια μεγάλη παράδοση στα κατασκοπικά μυθιστορήματα και έχουν τροφοδοτήσει την παγκόσμια λογοτεχνία με έργα που θεωρούνται κλασικά. Ας θυμηθούμε τον Έρικ Άμπλερ, τον Γκράχαμ Γκριν, τον Τζον λε Καρέ, τον Ίαν Φλέμινγκ, συγγραφείς που έχουν επηρεάσει σε σημαντικό βαθμό αρκετούς ομοτέχνους τους. Ο Σόμερσετ Μομ (1874-1965) έχει προηγηθεί όλων αυτών με το μυθιστόρημα Άσεντεν, που εκδόθηκε στις ΗΠΑ το 1928 και στην Αγγλία το 1934, επομένως μπορούμε να τον χαρακτηρίσουμε ως τον πρόδρομο της κατασκοπικής

λογοτεχνίας (spy novel).

Εκείνη την εποχή, ο Μομ ήταν ένας καταξιωμένος συγγραφέας που είχε εγκαταλείψει τη δουλειά του ως ιατρός μαιευτήρας για ν’ ασχοληθεί επαγγελματικά με τη λογοτεχνία. Πρώτη μεγάλη του επιτυχία ήταν Η Λίζα από το Λάμπεθ (1897), αλλά η φήμη του εδραιώθηκε με δύο βιβλία: Ανθρώπινη δουλεία (1915) και The Moon and Sixpence (1919). Ταξίδεψε πολύ, μεταξύ άλλων στην Ινδία και στη Νοτιανατολική Ασία, ενώ στη διάρκεια του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου υπηρέτησε στη Βρετανική Μυστική Υπηρεσία Πληροφοριών ως πράκτορας. Μετά τον πόλεμο, το 1928, εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Νότια Γαλλία, όπου απεβίωσε.

Το Άσεντεν (μτφρ. Μαρία Λαϊνά – Μάνια Μεζίτη, εκδ. Πατάκη, 2024) είναι ο καρπός της θητείας του Μομ στις μυστικές υπηρεσίες, την οποία αξιοποίησε λογοτεχνικά. Σύμφωνα με τον πρόλογο του συγγραφέα, τα βιώματά του τα αναδιαμόρφωσε για χάρη της μυθοπλασίας. Στο βιβλίο διαβάζουμε σε τρίτο πρόσωπο τις περιπέτειες του Άσεντεν, Βρετανού πράκτορα που πηγαίνει σε διάφορες περιοχές του κόσμου για να υλοποιήσει τις εντολές του προϊσταμένου του, του Ρ., ενός συνταγματάρχη, ο οποίος τον προειδοποιεί ότι τα πράγματα στον χώρο των πρακτόρων είναι δύσκολα. Ήδη έχει αρχίσει ο πόλεμος με βασικούς αντιπάλους την Αντάντ (Βρετανία, Γαλλία) και τις Κεντρικές Δυνάμεις (Γερμανία, Αυστροουγγαρία).

{jb_quote}Είναι ο καρπός της θητείας του Μομ στις μυστικές υπηρεσίες, την οποία αξιοποίησε λογοτεχνικά.{/jb_quote}

Από τις 16 περιπέτειες-κεφάλαια του βιβλίου θεωρούμε ως πιο σημαντικές τις πέντε, χωρίς αυτό να σημαίνει πως και οι άλλες δεν έχουν ενδιαφέρον, λογοτεχνικό και ιστορικό. Στο «Ο άτριχος Μεξικανός», ένας ξεριζωμένος Μεξικανός, τολμηρός και γυναικάς, αναλαμβάνει τον ρόλο του πληρωμένου δολοφόνου. Στο «Ο Έλληνας», ο Μεξικάνος παίρνει εντολή να σκοτώσει στην Ιταλία έναν Έλληνα, τον Κωνσταντίνο Ανδρεάδη, και να του πάρει κάποια πολύτιμα έγγραφα. Στο «Η Τζούλια Λάτσαρι» ο Άσεντεν προσπαθεί να πείσει μια γυναίκα να τον βοηθήσει να συλληφθεί ο κατάσκοπος-εραστής της. Στο «Ο προδότης» ο Άσεντεν προσπαθεί να παγιδέψει τη σύζυγο ενός διπλού πράκτορα που θεωρείται προδότης, ώστε να τον συλλάβουν. Στο «Μια τυχαία γνωριμία» ο Άσεντεν βρίσκεται στην Πετρούπολη της μπολσεβίκικης επανάστασης του 1917, προκειμένου να πιέσει την προσωρινή κυβέρνηση να παραμείνει στην πλευρά της Αντάντ, ώστε να υποστηριχτεί η βρετανική πολιτική.

Το μυθιστόρημα εκδίδεται πρώτη φορά στα ελληνικά, μολονότι το 1936 ο Άλφρεντ Χίτσκοκ σκηνοθέτησε την ταινία Μυστικός πράκτορας, που βασίστηκε σε αυτό. Αξίζει να σημειώσουμε ότι στον πρόλογό του ο Σόμερσετ Μομ δίνει περιληπτικά μαθήματα δημιουργικής γραφής. Μια ιστορία, σημειώνει, χρειάζεται έναν σκελετό, την πλοκή, με αρχή, μέση και τέλος. Επίσης, προσθέτει, είναι καλό να υπάρχει σε αυτήν το στοιχείο της έκπληξης. Και, πράγματι, οι αναγνώστες του βιβλίου διαβάζοντάς το μπορούν να ωφεληθούν από τα παραπάνω λόγια του συγγραφέα.

Άσεντεν
ή ο Βρετανός πράκτορας
Somerset Maugham
μετάφραση: Μαρία Λαϊνά – Μάνια Μεζίτη
Εκδόσεις Πατάκη
σ. 392
ISBN: 978-618-07-0498-3
Τιμή: 19,90€