Αντώνης Μακρυδημήτρης

22:44 19/9/2024 - Πηγή: Diastixo

Κανονικά, ένα έργο πρέπει να είναι σε θέση να απευθύνεται και να «μιλά» απευθείας στους αναγνώστες, θεατές ή ακροατές του, δίχως άλλες διαμεσολαβήσεις, ερμηνείες και επεξηγήσεις, πολλώ δε μάλλον αν αυτές προέρχονται από τον ίδιο τον δημιουργό του. Δεδομένου, ωστόσο, ότι δεν υπάρχει πιο αδύναμο και ανυπεράσπιστο πλάσμα από ένα έργο που «ρίχνεται» αιφνίδια στον κόσμο, έναν κόσμο γεμάτο απορίες, αινίγματα και όχι σπάνια ασίγαστες αμφιβολίες και δυσπιστία προς τους πάντες και τα πάντα, σπεύδει ενίοτε ο δημιουργός του να το «προστατέψει» κατά το δυνατόν σαν να ήταν παιδί του. Και τούτο είναι

ως ένα σημείο εύλογο και κατανοητό.

Στο πνεύμα αυτό και με μια διάθεση όχι τόσο διαφύλαξης και προστασίας, όσο μάλλον πρόσκλησης για κριτική πρόσληψη και πρόσθετες ερμηνείες, οι Μικρές δοκιμές κυκλοφόρησαν πρόσφατα σε μια επιμελημένη μορφή από τις Εκδόσεις Νίκας, έπειτα από μακρά κυοφορία, περίσκεψη και περισυλλογή. Επιχειρούν δε την έκφραση μιας κριτικής σκέψης κι ενός σύγχρονου προβληματισμού για ορισμένα ζητήματα καίριας σημασίας στο πεδίο της πολιτιστικής πολιτικής και της ποιητικής τέχνης στον τόπο μας σήμερα. Το βιβλίο συνοδεύεται από έναν διαφωτιστικό πρόλογο του Ακαδημαϊκού και κορυφαίου γλωσσολόγου Χριστόφορου Χαραλαμπάκη, ενώ το εξώφυλλο κοσμείται από ένα εξαιρετικό έργο (Άνοιξη στη Δωδώνη) του σπουδαίου ζωγράφου Σωτήρη Σόρογκα.

Τα περισσότερα ‒αν όχι όλα‒ από τα κείμενα ή τις ψηφίδες που συνθέτουν τις Μικρές δοκιμές συντάχθηκαν στη διάρκεια μιας 25ετίας «εξ αφορμής» αντίστοιχης πρόσκλησης, δημόσιας εκδήλωσης και πνευματικής παρουσίας ή παρότρυνσης για κατάθεση σκέψεων, αποτιμήσεων και προβληματισμών για ζητήματα πολιτιστικής, πολιτικής και ποιητικής παραγωγής και δημιουργίας. Οι αφορμές μπορεί να ήταν συγκυριακές, όμως τα ζητήματα που τις προξένησαν ή γεννήθηκαν από αυτές έχουν διαρκέστερο χαρακτήρα. Εξ ου και άρση, τελικά, των δισταγμών για τη διάσωση, τη συγκέντρωση και τη δημοσιοποίησή τους σε μια ενιαία έντυπη έκδοση και μορφή.

{jb_quote}Ουσιώδης διάσταση και εκ των ων ουκ άνευ συνθηκών για την πολιτική και κοινωνική ευρυθμία και σταθερότητα δεν είναι μόνο η οικονομία, αλλά πρωτίστως ίσως ο πολιτισμός ως κέντρο και εστία της ζωής.{/jb_quote}

Είναι γνωστό ότι η αποσπασματικότητα είναι εχθρός της ενότητας, της συνοχής και της ομοιομορφίας – γενικώς και κατ’ αρχάς. Διότι ειδικώς και επί του συγκεκριμένου μπορεί τα πράγματα να έχουν αλλέως πως. Το «non finitο», η ιδέα του ανολοκλήρωτου, αυτού που δεν μπορεί ή δεν επιθυμεί να περατωθεί (οτιδήποτε και αν σημαίνει αυτό) παραμένοντας μετέωρο και αινιγματικό ως προς τα περαιτέρω, όχι μόνο απαντά συχνά στην ιστορία, στην τέχνη και τη φιλοσοφία, αλλά ασκεί ενίοτε και περισσή γοητεία. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς για μια μόνο στιγμή τα «fragmenta» των προσωκρατικών διανοητών, τα γλυπτά του ύστερου Μιχαήλ Άγγελου και τα σολωμικά θραύσματα των Ελεύθερων Πολιορκημένων –για να περιοριστούμε στα απολύτως ουσιώδη– προκειμένου να αντιληφθεί το νόημα των λεγομένων.

Χωρίς βέβαια να αίρεται το σώμα των Μικρών δοκιμών στο επίπεδο των ως άνω αξεπέραστων από κάθε σχεδόν άποψη και μοναδικών παραδειγμάτων, τα 26 κείμενα που τις συνθέτουν ισομερώς κατανεμημένα σε δύο μέρη (εστιασμένα σε δημόσια πολιτιστικά ζητήματα το ένα και θέματα ποιητικής τέχνης το άλλο) υπηρετούν από τη δική τους σκοπιά έναν μετριοπαθέστερο σκοπό και αποστολή. Τούτη μπορεί να συνοψιστεί επιγραμματικά και εντελώς συνοπτικά, κατ’ ανάγκην, σε δύο κατευθυντήριες σκέψεις ή γραμμές ανάλυσης και προβληματισμού. Αφενός μεν η επισήμανση και η υπογράμμιση εκ νέου της αλήθειας ότι ουσιώδης διάσταση και εκ των ων ουκ άνευ συνθηκών για την πολιτική και κοινωνική ευρυθμία και σταθερότητα δεν είναι μόνο η οικονομία, αλλά πρωτίστως ίσως ο πολιτισμός ως κέντρο και εστία της ζωής σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Το στίγμα τούτης της προσέγγισης δίνεται στο πρώτο μέρος του βιβλίου, που επιγράφεται ως «sollicitudo publica», ήτοι μέριμνα, φροντίδα και επιμέλεια για επιμέρους ζητήματα πολιτιστικής διάστασης της δημόσιας ζωής. Στο δεύτερο μέρος στεγάζονται υπό τον τίτλο «color poeticus» καταθέσεις και αναλύσεις περί της ποιητικής τέχνης, που είναι φυσικό να κατέχει εξέχουσα σημασία σε μια χώρα με το πνευματικό και ποιητικό, ιδίως, εκτόπισμα της δικής μας παλαιόθεν και τώρα.

Φυσικά, τα σχετικά ερωτήματα και οι επισημάνσεις για ζέοντα θέματα πολιτιστικής και ποιητικής υφής δεν έχουν εξαντλητικό ούτε οριστικό χαρακτήρα. Ενδεικτικοί είναι οι λόγοι και υποθετικοί οι συλλογισμοί και οι ισχυρισμοί που κατατίθενται εδώ, ακριβέστερα έχουν ήδη διατυπωθεί και ανασυγκροτούμενοι απευθύνονται εκ νέου σε ένα ευρύτερο ακροατήριο και κοινό. Θα συναντηθούν μαζί του; Αυτό είναι ένα ερώτημα εσαεί ανοιχτό. Μια μποτίλια στο πέλαγος είναι κάθε βιβλίο. Αν όμως τη βρει κανείς και αναδιφήσει το περιεχόμενό της, αυτό δεν θα είναι ένα θαύμα; Συμβαίνουν, άραγε, ακόμα τέτοια πράγματα στην εποχή μας; Μπορεί να αποκλειστεί αυτό εκ προοιμίου και επί της αρχής; Όσο επιφυλακτικός, δύσπιστος και «ορθολογιστής» ήταν στην αρχή ο «Θωμάς», κατόπιν μετανόησε και ομολόγησε την άγνοιά του. Για να εισπράξει την επιτίμηση από μέρους του Ιησού – «μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες».

Μικρές δοκιμές
Αντώνης Μακρυδημήτρης
Εκδόσεις Νίκας
338 σελ.
ISBN 978-960-296-501-6
Τιμή €22,00