Eloy Moreno: «Αόρατος»

07:40 10/8/2024 - Πηγή: Diastixo

«...Είναι τότε που συνειδητοποιείς ότι για να γίνεις τέρας δεν είναι απαραίτητο να κάνεις κάτι ιδιαίτερο, μερικές φορές αρκεί να μην κάνεις τίποτε απολύτως».

Ο Αόρατος του Ελόι Μορένο είναι ένα βιβλίο που, μέσα από τα μάτια ενός παιδιού, αφηγείται μια ιστορία που συμπυκνώνει την ιστορία όλων εκείνων που έπεσαν θύματα της ενδοσχολικής βίας. Αν έπρεπε, με την έναρξη της σχολικής χρονιάς, να διαβάσουν από κοινού μαθητές, εκπαιδευτικοί και γονείς ένα βιβλίο, αυτό ανεπιφύλακτα θα έπρεπε να ήταν το βιβλίο του Μορένο.

Είναι η ιστορία ενός παιδιού, που για να αντέξει

όλα όσα υφίσταται φαντάζεται ότι έχει κάποιες υπερδυνάμεις, όπως το να γίνεται αόρατος. «Φυσικά! φώναξα. Αυτό εξηγούσε γιατί οι άνθρωποι δε με βοήθησαν ποτέ, γιατί κανείς δεν έκανε τίποτα… φυσικά! Ήμουν αόρατος».

Το βιβλίο χωρίζεται σε μικρά κεφάλαια, γεγονός που όχι μόνο το καθιστά εύκολο στην ανάγνωση από την ηλικιακή ομάδα στην οποία απευθύνεται (σύμφωνα με τον εκδοτικό οίκο, είναι τα 12+), αλλά προσδίδει ένταση και ρυθμό στην αφηγούμενη ιστορία. Ταυτόχρονα, το μέγεθος κάθε κεφαλαίου επιτρέπει στον αναγνώστη να κάνει την αναγκαία παύση και να σκεφτεί. Να σκεφτεί τις αλήθειες που, σταδιακά, αποκαλύπτονται. Στα πρώτα σαλόνια του βιβλίου κυριαρχεί ένα απόσπασμα από τον Μπάτμαν κι ένα από τον Σούπερμαν. Είναι αυτά που καθορίζουν και το δίπολο στο οποίο ο Μορένο στήνει την ιστορία του. «Δε χρειάζεται να έχεις ακτίνες Χ στα μάτια για να δεις ότι κάτι δεν πάει καλά». Ακολουθώντας κυκλική δομή, το βιβλίο ξεκινά με τρόπο που κερδίζει αμέσως τον έφηβο αναγνώστη: μια κοπέλα, ξαπλωμένη σε ένα ντιβάνι, ετοιμάζεται να «χτυπήσει» έναν δράκο στην πλάτη της. «Ξεκινάμε! ακούει. Και ανατριχιάζει, και κλείνει τα μάτια τόσο σφιχτά που επιστρέφει στο παρελθόν, τη στιγμή που συνέβησαν όλα».

Με μια διαρκή μετακίνηση από το παρόν στο παρελθόν, το βιβλίο δεν αναφέρεται μόνο στο bullying και στα συναισθήματα του θύματος που σταδιακά λυγίζει και χάνει κάθε ελπίδα. «Και ξαφνικά το βλέπει: ένα σώμα κάτω από τη βροχή στέκεται ακίνητο στις ράγες ενός τρένου […] και ξέρει ότι δεν είναι το τρένο που πρόκειται να πάρει τη ζωή του αγοριού». Γιατί, το bullycide είναι μια από τις πολλές πτυχές της σχέσης αιτίας-αποτελέσματος, μεταξύ του επίμονου εκφοβισμού και του τρόπου με τον οποίο το θύμα αντιδρά στον εκφοβισμό.

{jb_quote}Αν έπρεπε, με την έναρξη της σχολικής χρονιάς, να διαβάσουν από κοινού μαθητές, εκπαιδευτικοί και γονείς ένα βιβλίο, αυτό ανεπιφύλακτα θα έπρεπε να ήταν το βιβλίο του Μορένο.{/jb_quote}

Ο «αόρατος» χαρακτήρας της ιστορίας –όχι τυχαία– παραμένει ανώνυμος μέχρι τέλους. Μέσω της δικής του αφήγησης, ο αναγνώστης μαθαίνει τα συναισθήματα που βιώνει κάθε θύμα εκφοβισμού.

Ο Μορένο, ωστόσο, υιοθετώντας πολυφωνική αφήγηση, καταφέρνει να μεταφέρει τις πολλές και διαφορετικές πτυχές του προβλήματος. Παίζοντας με τα πρόσωπα των αφηγητών, καθώς οι αφηγηματικές φωνές εναλλάσσονται, θα κυκλώσει το θέμα από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Ένας τριτοπρόσωπος αφηγητής θα δώσει τη δυνατότητα στον αναγνώστη να καταλάβει το πώς κάθε χαρακτήρας είναι μέρος του προβλήματος και πώς το bullying δεν αφορά μόνο το θύμα και το θύτη, αφού κι αυτός, ο θύτης, κουβαλά τις δικές του πληγές, που τον έκαναν εξίσου αόρατο.

«Και ακριβώς εκείνη τη στιγμή, το φοβισμένο αγόρι, που κοιτάζει το σάντουίτς του στο χώμα, ανακάλυψε το άλλο πρόσωπο της βίας: εκείνου που κοιτάζει και δεν κάνει τίποτα… των συμμαθητών που έχουν πλησιάσει να δουν το θέαμα… εκείνων που μπροστά σε έναν καβγά προτιμούν να ανοίξουν την κάμερα του κινητού τους παρά να βοηθήσουν… εκείνων που μπροστά σε μια αδικία γυρίζουν το κεφάλι». Στην πραγματικότητα, ο Μορένο μιλάει ακριβώς γι’ αυτό. Για τον τρόπο που ο καθένας γίνεται συμμέτοχος. «Στο δωμάτιο δεν υπάρχει μόνο ένα παιδί που ξαφνικά, μια μέρα, έγινε αόρατο. Υπάρχει, επίσης, μια μητέρα η οποία δεν έχει πάψει να αναρωτιέται πότε ακριβώς σταμάτησε να βλέπει τον ίδιο της τον γιο […] Είναι ο πατέρας που συνειδητοποιεί ότι περνάει περισσότερο χρόνο ψάχνοντας τα κλειδιά του αυτοκινήτου παρά μιλώντας στον γιο του […] Είναι ο Θάρο, που θυμάται πως τότε, μόλις έπεσα από το ποδήλατο, ο φίλος του έτρεξε, τον σήκωσε, ειδοποίησε τους γονείς του… ακριβώς τίποτε από αυτά που δεν έκανε εκείνος τώρα». Αλλά είναι και η Λούνα, η μικρή του αδελφή, που του απλώνει το χέρι της και του ζητά να γυρίσουν στο σπίτι για να της πει μια ιστορία «όχι για το παιδί που κανένας δεν αγαπούσε, αλλά μια άλλη, που να έχει χαρούμενο τέλος».

Ο Μορένο στον Αόρατο μιλά για στάσεις και συμπεριφορές, αλλά και συγκινεί χωρίς να εκπίπτει σε φθηνούς συναισθηματισμούς. Κυρίως, όμως, καλεί να προβληματιστούμε για εκείνους που «έχουμε κάνει το “όσο δε με αγγίζει, δεν είναι δικό μου πρόβλημα” φιλοσοφία της ζωής μας».

Αόρατος
Ελόι Μορένο
μετάφραση: Δέσποινα Δρακάκη
Εκδόσεις Ψυχογιός
336 σελ.
ISBN 978-618-01-5666-9
Τιμή €15,50