«Η ματιά της ερωμένης… (Ντόρα Μάαρ, Πικάσο)» του Πέτρου Γκάτζια

04:17 6/7/2024 - Πηγή: Diastixo

Ο Πικάσο ποζάρει στον κήπο του σπιτιού του. Το βλέμμα του εξαιρετικά έντονο, διαπεραστικό. Κοιτάζει τον φακό της ερωμένης του, προσπαθώντας να αιχμαλωτίσει τη ματιά της.

Εκείνη ποζάρει μπροστά σε ένα ανοιχτό παράθυρο. Το βλέμμα της πιο μαλακωμένο από του μετρ, πιο γλυκό, αλλά λιγάκι χαμένο. Καταγράφει τον εαυτό της.

Έπειτα, άλλη μια φωτογραφία, ένα γυμνό κορμί γυναίκας. Μοιάζει με πίνακα του Πικάσο.

Πάντοτε με γοήτευε η Ντόρα Μάαρ, η βασανισμένη, όπως την αποκαλούν, μούσα του ζωγράφου. Στην πραγματικότητα υπήρξε μια εξαιρετική φωτογράφος, μια πειραματική φωτογράφος,

η οποία μάλιστα επρόκειτο να εμφανιστεί στη Διεθνή Έκθεση Σουρεαλισμού του 1936, στο Λονδίνο, μαζί με τον Σαλβαδόρ Νταλί και τον Μαν Ρέι, όταν ο Γάλλος σουρεαλιστής ποιητής Πολ Ελιάρ τη σύστησε στον Πικάσο.

Ο έρωτάς της για κείνον τη μετέτρεψε σε μοντέλο. Ο ίδιος την είχε ζωγραφίσει περισσότερες από 60 φορές. Βυθίστηκε τόσο πολύ στον κόσμο του, ώστε παρά την επιτυχία της σκέφτηκε ότι έπρεπε να ανταλλάξει τη φωτογραφική της μηχανή με ένα πινέλο –έπειτα και από παρότρυνση του Πικάσο–, δηλώνοντας ότι «μέσα σε κάθε φωτογράφο είναι ένας ζωγράφος που προσπαθεί να βγει έξω». Μέχρι το 1940, άλλωστε, στο διαβατήριό της αναγραφόταν ως επάγγελμα: «φωτογράφος-ζωγράφος».

«Όταν η Ντόρα συνάντησε τον Πικάσο, ήταν ήδη μια ταλαντούχα καλλιτέχνιδα και οι σουρεαλιστικές φωτογραφίες της θεωρούνταν επαναστατικές», σχολιάζει ο επιμελητής της έκθεσης με φωτογραφίες της σε γκαλερί του Λονδίνου, που εγκαινιάστηκε πρόσφατα. Ο χειριστικός ζωγράφος, όμως, με την έντονη προσωπικότητα, ουσιαστικά την αποθάρρυνε από το να συνεχίσει την τέχνη της.

Στις φωτογραφίες που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα στο κτήμα της καταγράφεται και η πορεία της δημιουργίας της Γκερνίκα (Γκουέρνικα), του αντιφασιστικού αριστουργήματος του Πικάσο, μέσα στο στούντιό του, με τον ίδιο να περιβάλλεται από γλάστρες και μπογιές.

Η 28χρονη αριστερή πολιτική ακτιβίστρια επηρέασε τον 54χρονο ζωγράφο. Του δίδαξε μερικές από τις φωτογραφικές της τεχνικές και ενθάρρυνε την πολιτική του ευαισθητοποίηση. «Επηρέασε τον Πικάσο να ζωγραφίσει την Γκερνίκα – δεν είχε ασχοληθεί ποτέ με την πολιτική ζωγραφική στο παρελθόν», δηλώνει ο επιμελητής και προσθέτει: «Δε νομίζω ότι η Γκερνίκα θα υπήρχε χωρίς την Ντόρα Μάαρ. Ωστόσο, έχει εξαλειφθεί εντελώς ο ρόλος της… Ενώ την αποθαρρύνει να συνεχίσει τη σουρεαλιστική φωτογραφία, εκείνη τον ενθαρρύνει και πιέζει τα καλλιτεχνικά του όρια με τρόπο που αναμόρφωσε πλήρως την ιστορία της τέχνης».

Το τέλος της σχέσης τους τη βρίσκει με νευρικό κλονισμό. Νοσηλεύτηκε σε ψυχιατρείο, της έκαναν ηλεκτροσόκ, στράφηκε στη θρησκευτική απομόνωση και, βέβαια, σταμάτησε τη φωτογραφία.

Πέθανε το 1997, σε ηλικία 89 ετών. Οι φωτογραφίες της του Πικάσο βρέθηκαν κάτω από το κρεβάτι της, σε ένα διαμέρισμα γεμάτο με πίνακές του. Ξυπνούσε κάθε πρωί κοιτάζοντας τη δουλειά του και δεν μπόρεσε ποτέ να αγαπήσει ξανά. Στα τελευταία της, συνήθιζε να λέει: «Μετά τον Πικάσο, μπορεί να υπάρχει μόνο ο Θεός…».