Παυλίνα Παμπούδη: «Άμμος και λίγα βότσαλα»

01:09 27/9/2024 - Πηγή: Diastixo

Η νέα ποιητική εμφάνιση της Παυλίνας Παμπούδη έρχεται για να βαθύνει τη σχέση του αναγνώστη της με την ιδιαίτερη γραφή της, τη μεστή από την επιθυμία να αγκαλιάσει την ανθρώπινη συνθήκη στην επιφάνεια, μα και το βάθος της. Πρόκειται για ένα βιβλίο ιδιαίτερα «σίγουρο», με την έννοια της σιγουριάς να προκύπτει από τη στέρεα σχέση που έχει αναπτύξει η ποιήτρια με τον εαυτό της αλλά και με τον άνθρωπο, ως οντότητα που συνεχώς αναζητά το περίγραμμά

του. Ως ύπαρξη που γυρεύει να σφηνωθεί στη βεβαιότητα και που, συνεχώς, ανακαλύπτει ότι η βεβαιότητα αυτή έχει καταρρεύσει. Γι’ αυτό βρίσκει καταφύγιο μέσα στην ποίηση που, αν και αβέβαιη, άπιαστη, διαφεύγουσα, διαθέτει την ικανότητα να μπορεί να «διαβάζει» τον άνθρωπο και να συνθέτει την εικόνα του. Μια εικόνα η οποία διαθέτει μεν αντιπροσωπευτικότητα, είναι όμως και απόλυτα προσωπική. Είναι η εκδοχή της δημιουργού για τον άνθρωπο και την κίνησή του γύρω και μέσα στην ποίηση ως σημείο αναφοράς, ως βάση της εξόδου του προς έναν ορίζοντα που ακτινοβολεί από το φως του λόγου.

Η ποιήτρια μιλά για τον άνθρωπο, αλλά είναι σαν να μιλά για τον χρόνο. Και μιλά για τον χρόνο, αλλά είναι σαν να μιλά για τον άνθρωπο. Κι όμως, οι δύο αυτές έννοιες μένουν ξεκάθαρα διαχωρισμένες, έτσι που ο αναγνώστης να βιώνει βαθιά αυτή τη σχέση, την επενέργεια του ενός στον άλλο, τη σύγκρουση και τη συμφιλίωσή τους, αναγκαστική, επώδυνη, αναπόφευκτη. Μέσα σε αυτό το μεικτό πεδίο και σκηνικό, μέσα σε αυτή τη «θάλασσα» που αποτελεί και ο άνθρωπος και ο χρόνος, μοναδική σανίδα σωτηρίας προβάλλει ο λόγος, ως έντεχνη κατασκευή αλλά και ως συνειδησιακή διεργασία που εξασφαλίζει τη θέαση σε έναν ορίζοντα όπου ο κόσμος λάμπει ξεκάθαρα και σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια. Είναι ο κόσμος της φύσης, ο κόσμος των όντων, ο αρμονικός και ο ρυθμισμένος κόσμος να κεντρίζει τις αισθήσεις και να κρατά τον άνθρωπο δέσμιο σε μια συνθήκη απόλαυσης και επίγνωσης μαζί.

Υπάρχει

Ξέρω, υπάρχει Λόγος:
Προσέχω τώρα, ξεχωρίζω μες στο θόρυβο
Πνευστά από αμαρυλλίδες δίχρωμες
Καμπάνες από καμπανούλες, τερερέμ
Ισοκρατήματα
Φωνές πυκνές δασών, που τότε άκουσα
Και τώρα επιτέλους ξεδιαλύνονται
Στις χίλιες σημασίες
Και τις αποχρώσεις τους

Υπάρχει Λόγος–
Όχι τυχαία η συλλογή είναι χωρισμένη

{jb_quote}Μια ποίηση στοχαστική, ισορροπημένη, ισοζυγισμένη. Είναι, όμως, και μια ποίηση που εναγκαλίζεται και στοιχεία του παραλόγου, στοιχεία που αντίκεινται στη λογική, χωρίς ωστόσο να την ακυρώνουν.{/jb_quote}

Είναι χαρακτηριστικό ότι η συλλογή χωρίζεται σε τρεις επιμέρους ενότητες, καθεμιά από τις οποίες φέρει και έναν υπότιτλο, ο οποίος είναι ενδεικτικός της εγγύτητας που παρουσιάζει η ποίηση της Παμπούδη στη διαλεκτική, ως μέθοδο και τεχνική όχι μόνο της σύνθεσης αλλά και της ίδιας της σύλληψης. «Τι έλεγε ο άνθρωπος μέσα στο ποίημα», «Τι έλεγε το παιδί μέσα στον άνθρωπο», «Τι έλεγε ο άνεμος» είναι οι τρεις φράσεις κάτω από τις οποίες ομαδοποιούνται τα ποιήματα και οι οποίες αποκαλύπτουν τη διαλογική φύση της ποίησης της δημιουργού, όχι με τη στενή έννοια του όρου, αλλά ιδωμένη μέσα από το πρίσμα των δυνάμεων και των δυναμικών που ασκούνται εντός του σχήματος που συγκροτείται από τον άνθρωπο, τον χρόνο, τον λόγο και τον κόσμο. Αυτό εξηγεί σε μεγάλο βαθμό αυτή την αίσθηση που αποκομίζει ο αναγνώστης ότι γίνεται μάρτυρας σε ένα εσωτερικό θέατρο, σε ένα έργο με πρωταγωνιστές τις παραπάνω έννοιες που προέρχονται από την ποιητική συνείδηση, αποτελούν μάλιστα αναπόσπαστο κομμάτι και τμήμα της. Η ποιήτρια γράφει διαλογικά, γιατί ακριβώς συλλαμβάνει την εγκόσμια πραγματικότητα μέσα από τις αντιφάσεις και τις αντινομίες της.

Περιστρέφεται

Στο μεταξύ διάστημα
Ακόμα περιστρέφεται ο πλανήτης
Σαρώνουν ασταμάτητα τα κείμενα
Οι ίσκιοι των νεφών και των πουλιών
Ακόμα, αστραπιαία
Τα μονοπάτια φανερώνονται και χάνονται–
Στη λάσπη των πρωτόπλαστων ακόμα
Για στιγμές
Λάμπει η ματαιότητα, το κρυπτονόμισμα–

Η ποίηση της Παμπούδη είναι μια ποίηση στοχαστική, ισορροπημένη, ισοζυγισμένη. Είναι, όμως, και μια ποίηση που εναγκαλίζεται και στοιχεία του παραλόγου, στοιχεία που αντίκεινται στη λογική, χωρίς ωστόσο να την ακυρώνουν. Διαμορφώνεται έτσι μία ιδιαίτερη περιοχή όπου η λογική συνυπάρχει με το αντίθετό της και, ακόμα περισσότερο, μια περιοχή όπου το παράλογο και το εξωλογικό έχουν τη δική τους λογική. Από αυτή την άποψη, η συλλογή αξίζει να διαβαστεί σαν μια σπουδή στους τρόπους που έχει το ανθρώπινο μυαλό να αντικρίζει τη διπλή όψη των πραγμάτων και του κόσμου. Γιατί μόνο έτσι φαίνεται δυνατή η κατάκτηση της γνώσης, η κυριαρχία της αντίληψης πάνω σε ό,τι αυτή αντιλαμβάνεται ως υπαρκτό και ανύπαρκτο, ως ορατό και λανθάνον. Δεν είναι όμως μόνο η λογική και η γνώση που προκρίνονται και προεξάρχουν εδώ. Είναι και η βαθιά ανάγκη ανάδυσης του αισθήματος το οποίο, έτσι όπως τίθεται κάτω από τη σκέπη και τη σκιά της λογικής, μοιάζει να υπολείπεται και να ωχριά – με εξαίρεση, όμως, τις στιγμές εκείνες που δένεται με τη μνήμη, τη μνημονική ανάκληση, όπως αυτή πραγματοποιείται με τη συνδρομή του ενστίκτου, των ενστικτωδών κινήσεων και αντιδράσεων:

Βρέχει

Βρέχει απαρηγόρητα
Αχόρταγο το σαρκοφάγο χώμα πίνει
Να βλαστήσει
Λυγμούς και γέλια, ωσαννά, παράπονα–

Ο άνθρωπος βαφτίζω την ψυχή μου στη βροχή–

Μια χρυσαλλίδα ποιήματος στα χόρτα
Διαθλά τη μνήμη
Πόσος σπαταλημένος χώρος
Στο κενό μιας λυπημένης σκέψης–

Κεντρική θέση στη συλλογή έχει η φύση ιδωμένη όχι τόσο ως εξωτερικό σύμπαν, από το οποίο η ποιήτρια αντλεί εικόνες, μοτίβα, σύμβολα και λειτουργίες, όσο ως ένα σύνολο από στοιχεία που υπόκεινται σε έναν ρυθμό – κάποτε, όμως, και σε μιαν αρρυθμία, σε ένα διαρκές πηγαινέλα εικόνων και μορφών που δεν είναι πάντοτε δεμένες στο άρμα της εγκόσμιας τάξης, αλλά κυκλοφορούν ελεύθερες για να αποτελέσουν κέντρισμα και κινητήριο ερέθισμα της δημιουργίας. Η ποίηση της Παμπούδη δεν είναι μια ποίηση φυσιολατρική. Είναι μια ποίηση φυσιογνωστική στον βαθμό που αποδεσμεύει τη φύση από το στοιχείο εκείνο το οποίο την καθιστά έναν μηχανισμό, έναν άψυχο οργανισμό μέσα στον οποίο όλα μοιάζουν υπάκουα και αυστηρά ρυθμισμένα. Για την ποιήτρια, η φύση υπόκειται στην ίδια μοίρα με αυτή του ανθρώπου, στις ίδιες λειτουργίες και στην ίδια τύχη να γνωρίζει το προβλέψιμο και το απρόβλεπτο, το σαφές και το θολό, το εξηγήσιμο και το ανερμήνευτο. Όπως ακριβώς και η ποίηση που προσφέρει στον αναγνώστη της η Παμπούδη θέλοντας να τον κάνει κοινωνό και συμμέτοχο της διττής αλήθειας του κόσμου.

Άμμος και λίγα βότσαλα
Τι έλεγε ο άνθρωπος μέσα στο ποίημα / Τι έλεγε το παιδί μέσα στον άνθρωπο / Τι έλεγε ο άνεμος
Παυλίνα Παμπούδη
Ροές
78 σελ.
ISBN 978-960-283-268-4
Τιμή €9,54