Γιώργος Παπαδόπουλος-Κυπραίος: «Μακάριος. Οι μεγάλες αλήθειες»

22:44 19/9/2024 - Πηγή: Diastixo

«Ακούστε, κύριοι, και καταλάβετέ το. Κι οι πεντακόσιες χιλιάδες του κυπριακού λαού να θέλουν κάτι, εγώ θα κάμω ό,τι κόψει αυτό» είπε ο Μακάριος δείχνοντας το κεφάλι του, όταν οι πιο στενοί του συνεργάτες διαφώνησαν με τη διάλυση της ΕΟΚΑ το 1957. Η φράση αυτή είναι χαρακτηριστική μιας δεσπόζουσας φυσιογνωμίας στη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου, που παραμένει εν πολλοίς απροσπέλαστη. Οι αποφάσεις του Μακαρίου καθόρισαν την πορεία κρίσιμων ζητημάτων,

όπως η υποστήριξη του ένοπλου αγώνα, η διατήρηση των βρετανικών βάσεων στο νησί, η παραχώρηση ίσων δικαιωμάτων στους Τουρκοκύπριους και, πάνω απ’ όλα, την κεντρική γραμμή διαχείρισης του Κυπριακού, που ισορροπούσε ανάμεσα στην επιθυμία για αυτοδιάθεση-ένωση και στην τελική επιλογή της ανεξαρτησίας.

Ο Γιώργος Παπαδόπουλος-Κυπραίος, ιδρυτής των σημαντικών Εκδόσεων Διόπτρα, έζησε αυτή τη σκοτεινή περίοδο συμμετέχοντας στον αγώνα των Κυπρίων να ξεφύγουν από τα δεσμά των Άγγλων αποικιοκρατών κι ένιωσε την υποχρέωση να ψάξει στο βιβλίο του την αλήθεια αποτίοντας φόρο τιμής στους συναγωνιστές του, πολλοί από τους οποίους βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν μέσα σε συνθήκες αδιευκρίνιστες, καθώς οι ανθρώπινες ζωές δεν είχαν μεγάλη αξία τότε, ενώ μερικοί από τους υπεύθυνους αυτών των επαίσχυντων πράξεων ανταμείφθηκαν με υψηλές θέσεις στη διοίκηση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το κομμάτι που αφορά την εξορία του Μακαρίου στις Σεϋχέλλες το 1956, εξορία που απ’ ό,τι φαίνεται μόνο βασανιστική δεν υπήρξε για τον Αρχιεπίσκοπο, αφού οι Βρετανοί φρόντισαν για την άνετη διαβίωσή του, μάλιστα ήταν τόσο ικανοποιημένος από εκείνη την εμπειρία ώστε φρόντισε το 1972 να αγοράσει ένα μεγάλο οικόπεδο 68 στρεμμάτων για τις διακοπές του στα νησιά του Ινδικού. Εκείνη την περίοδο φαίνεται ότι εκκολάφθηκε, ύστερα από άπειρες ταλαντεύσεις, η τελική του άποψη για την ανεξαρτησία του νησιού, ενώ μέχρι τότε ορκιζόταν δημόσια ότι ο στόχος του ήταν η αυτοδιάθεση και η ένωση με την Ελλάδα. Εκείνη την περίοδο φάνηκαν καθαρά οι εγωκεντρικές του αντιλήψεις και πρακτικές, καθώς συνήθιζε να συναντάται με τους Άγγλους αξιωματούχους χωρίς την παρουσία των συνεργατών του, από τότε άρχισε να παίρνει μόνος του αποφάσεις χωρίς να συμβουλεύεται κανέναν.

{jb_quote} «Ακούστε, κύριοι, και καταλάβετέ το. Κι οι πεντακόσιες χιλιάδες του κυπριακού λαού να θέλουν κάτι, εγώ θα κάμω ό,τι κόψει αυτό» είπε ο Μακάριος δείχνοντας το κεφάλι του. {/jb_quote}

Οι εξελίξεις που καθόρισαν την πορεία της Κύπρου μέχρι σήμερα έχουν τη σφραγίδα της προσωπικότητας και των επιλογών του Μακαρίου, γι’ αυτό και ο συγγραφέας αναζήτησε πληροφορίες για την παιδική του ηλικία και τη σταδιοδρομία του μέχρι την κορυφαία θέση του αρχηγού του Κυπριακού Κράτους. Ο χαρακτήρας του, όπως σκιαγραφείται μέσα από την αφήγηση του βιβλίου, απέχει από την εικόνα που έχει καλλιεργηθεί· ο Μακάριος μοιάζει να καθοδηγείται από μια αχαλίνωτη φιλοδοξία και μια διάθεση αυτοπροβολής στα όρια της νοσηρότητας. Οι εμμονές του για προσωπική προβολή, απεριόριστη εξουσία χωρίς καμιά αμφισβήτηση και αναζήτηση των κοσμικών ανέσεων δείχνουν ένα πρόσωπο εντελώς διαφορετικό, είναι χαρακτηριστικό δε ότι στη διάρκεια της Κατοχής και του Εμφυλίου έκανε ό,τι ήταν δυνατόν για να αποφύγει να υπηρετήσει ως ιεροκήρυκας στη Βόρεια Ελλάδα, όπως άλλοι ιερείς από την Κύπρο, αντιθέτως χρησιμοποίησε κάθε μέσον για να πετύχει να φύγει για μεταπτυχιακές σπουδές στην Αμερική χτίζοντας τη σταδιοδρομία του. Όλα αυτά τα στοιχεία καθόρισαν την εξέλιξή του από το ζενίθ της διακήρυξης της κυπριακής ανεξαρτησίας το 1960 στο ναδίρ της τουρκικής εισβολής το 1974.

Η δουλειά του Γιώργου Παπαδόπουλου-Κυπραίου, που στοχεύει στην απομυθοποίηση μιας από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες του σύγχρονου ελληνισμού, έχει ιδιαίτερη αξία, καθώς μια τέτοια απομάγευση ηγετικών φυσιογνωμιών μάς βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα την ιστορική πορεία των πραγμάτων, που θα μπορούσαν να έχουν διαφορετική εξέλιξη αν στο τιμόνι βρίσκονταν άτομα πιο νουνεχή, με μεγαλύτερη σοφία και διορατικότητα. Καθώς όμως τα άτομα αυτά έχουν απεριόριστη γοητεία στις ευρύτερες μάζες, κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά δύσκολο, απαιτεί δουλειά και επιμονή – στην κατεύθυνση αυτή κινείται τούτο το βιβλίο. Η τεράστια προσπάθεια του Μακαρίου να προστατέψει με κάθε τρόπο την υστεροφημία του έχει δημιουργήσει μέχρι σήμερα ένα πέπλο σιωπής, που δεν επιτρέπει στους ιστορικούς και μελετητές να αποτιμήσουν αντικειμενικά τα υπέρ και τα κατά των ενεργειών και των αποφάσεών του. Σκοπός του κάθε φορά ήταν να χειραγωγήσει με κάθε τρόπο τα μέσα και την κοινή γνώμη, όπως αναφέρεται στο ακροτελεύτιο μέρος του βιβλίου: «Κατάφερε έτσι να μην τον αμφισβητεί ο λαός και να πιστεύει όσα εκείνος έκανε κι έλεγε χωρίς να ερευνά την αλήθεια τους. Έπεισε το λαό για το “αλάθητό” του. Ο ίδιος σε μια συνέντευξή του στο BBC παραδέχτηκε: “Έκανα λάθη τα οποία δεν θέλω να μάθει ο λαός μου”».

Μακάριος. Οι μεγάλες αλήθειες
Η πορεία μεταξύ ατομικών φιλοδοξιών και εθνικών ονείρων από τα παιδικά του χρόνια μέχρι τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου
Γιώργος Παπαδόπουλος-Κυπραίος
Διόπτρα
376 σελ.
ISBN 978-618-220-782-6
Τιμή €13,99