Τζούλια Γκανάσου: «Δευτέρα παρουσία»

07:40 10/8/2024 - Πηγή: Diastixo

Είναι αληθινά συναρπαστικός ο τρόπος με τον οποίο η ταλαντούχα συγγραφέας Τζούλια Γκανάσου χειρίζεται έναν μύθο, ο οποίος καλύπτεται από μια υπέρμετρα ζοφερή φαντασία, από ένα γκροτέσκο σκηνικό, από μια υπερρεαλιστική, υπερβολικά ακραία κατάθεση. Πράγματι, και παρότι το βιβλίο είναι εμπνευσμένο από τον πόλεμο στην Ουκρανία και εκείνον στη Γάζα (άρα θα περίμενε κανείς πιο ρεαλιστικές εκδοχές του πολέμου που βρίσκεται τόσο κοντά, στη γειτονιά μας) η πεζογράφος Γκανάσου τού δίνει έναν χαρακτήρα, ο οποίος στα τρία μέρη όπου το βιβλίο χωρίζεται, φτάνει την αναγνωστική διαδικασία μέχρι τα όριά της (για να μην πω πως τα ξεπερνά) απευθυνόμενη ουσιαστικά περισσότερο σε εκείνους που τολμούν να δουν μια κακοποιητική αλήθεια, μια ευφάνταστη προεξέχουσα δυναμική, μια δραματική έως τραγική επεξήγηση μιας ανθρώπινης επιβολής. Θα αναφέρω εδώ μερικά τέτοια σχεδόν μακάβρια στοιχεία, τα οποία και πιστοποιούν ό,τι λέμε, και αρχίζουμε από την αφαίρεση της μήτρας μιας ηλικιωμένης, ταλαιπωρημένης, κάτισχνης και ανάπηρης γυναίκας, το έμβρυο μιας εγκυμονούσας το οποίο βγαίνει από τον κόλπο της μόνο ως προς το κεφάλι ενώ το υπόλοιπο κορμί του βρίσκεται μέσα, κι αυτό για μεγάλο χρονικό διάστημα (έχουμε δηλαδή μια γυναίκα με το κεφάλι ενός εμβρύου στα σκέλη της), έχουμε ένα παιδί χωρίς φύλο, ένα παιδί με τέσσερα πόδια, έχουμε την αφαίρεση ωαρίων από γυναίκες τις οποίες το σύστημα κρατά φυλακισμένες προκειμένου να γίνουν παρένθετες μητέρες για έμβρυα που έχουν παραγγείλει VIP πελάτες, που πληρώνουν έως 69.000 ευρώ προκειμένου να αποκτήσουν παιδί (μια λειτουργία που δεν έπαψε ούτε στιγμή εν μέσω του πολέμου), έχουμε τη βίαιη ρήξη του παρθενικού υμένα της πρωταγωνίστριας και στη συνέχεια τη χορήγηση ψυχοτρόπων φαρμάκων, έχουμε τη γυναίκα με τον ζουρλομανδύα γιατί αρνήθηκε να συνεργαστεί, έχουμε τις γυναίκες με τα τεράστια στήθη, οι οποίες με το γάλα τους θρέφουν νήπια και ενήλικες, έχουμε θανάτους, έχουμε ισοπεδωμένες πόλεις, έχουμε επίσης μεγάλη ανάγκη ανθρώπινης βοήθειας, την οποία και προσφέρει στο τρίτο μέρος ο έφηβος πρωταγωνιστής. Όλα τα παραπάνω και πολύ περισσότερα συμβαίνουν σε μια χώρα που βρίσκεται σε κατάσταση πολέμου, που δεν ξέρει και ούτε μπορεί να ονειρευτεί οτιδήποτε για το μέλλον της, που δεν μπορεί να προφυλάξει τους πολίτες της από το πλιάτσικο και τις αρνητικές επιπτώσεις που κυρίως η πείνα και η δίψα προκαλούν, σε μια χώρα όπου υπάρχουν καταφύγια τα οποία και λειτουργούν με συνθήκες στρατοπέδων συγκέντρωσης, που κινείται ανάμεσα στις τεράστιες κοιλιές των ετοιμόγεννων γυναικών, στα τεράστια στήθη όσων γέννησαν και στα τεράστια πέη, τα οποία πολλάκις συμπεριφέρονται και ως «μαχαίρια» πέρα από όργανα που βιάζουν, που δεν μπορεί να βρει τροφή, φάρμακα και αέριο για να τα προσφέρει στον κόσμο, που δεν αφήνεται να παρασυρθεί σε ενέργειες που θα βελτίωναν ό,τι μπορεί να βελτιωθεί, τέλος, που στέλνει τους ανθρώπους στα σύνορα, να περάσουν, να ζήσουν μια ελεύθερη ζωή.

{jb_quote}Το κυριότερο όπλο της, που είναι η φαντασία, κυριολεκτικώς οργιάζει, βυθίζοντας την ανάγνωση σε απρόσμενα βάθη.{/jb_quote}

Το μυθιστόρημα, όπως είπαμε, χωρίζεται σε τρία μέρη. Στο πρώτο (υποθετικά πάντα) η εγγονή, η Άννα, κουβαλά στις πλάτες της την ηλικιωμένη γιαγιά της, την Όλγα (πατέρας, μητέρα και αδερφός αγνοούνται) και εν μέσω βομβαρδισμών και κατεστραμμένου τοπίου αναζητούν τροφή και νερό, γιατί το σπίτι τους σχεδόν καταρρέει. Ο δρόμος είναι μακρύς. Στο σακίδιο της Άννας υπάρχουν τα φάρμακα της γιαγιάς και κάποια συμβολικά αντικείμενα από τους δικούς της, σακίδιο όμως που ένα μεταμφιεσμένο αγόρι το κλέβει. Στη συνέχεια (στο δεύτερο μέρος) μπαίνουν σε ένα καταφύγιο όπου πραγματοποιούνται επεμβάσεις για παρένθετες μητέρες, που λειτουργεί με γιατρό, νοσοκόμες, επιμελήτριες και εκεί μέσα γνωρίζουν πολλές γυναίκες, οι οποίες είτε έχουν γεννήσει, είτε είναι στην ώρα τους. Η Άννα αλλά και η γιαγιά θα πέσουν θύματα τέτοιων πειραμάτων, καθώς όλα λειτουργούν με συνθήκες στρατοπέδων συγκέντρωσης. Μια γυναίκα έγκυος, η Ίζα, μιλά στην Άννα και αποφασίζουν να δραπετεύσουν, πράγμα που καταφέρνουν με όχι και τόσο εύκολο τρόπο. Στο τρίτο μέρος βρίσκονται όλες και ο έφηβος σε ένα στρατιωτικό φορτηγό του Ερυθρού Σταυρού και κατευθύνονται προς τα σύνορα. Ύστερα από τεράστιες αναποδιές, θανάτους, βιασμούς, αναξιοπρέπειες και λογής λογής παρατυπίες, το φορτηγό περνά όλους τους ελέγχους και μπαίνει στην ελεύθερη γειτονική χώρα, όπου έχει στηθεί ένα μεγάλο event από δημοσιογράφους κυρίως, οι οποίοι και τους υποδέχονται. Οι δύο έφηβοι θα ενώσουν τα χείλη τους και αυτό θα γίνει η αφορμή για έναν καλύτερο κόσμο, χωρίς πολέμους (ό,τι αναφέρουμε είναι η «λογική» πλευρά των γεγονότων, είναι η πιστευτή άποψη των καταστάσεων, είναι το περισσότερο αληθοφανές μέσα στο πολύτιμο μυθιστορηματικό ψεύδος).

Η Τζούλια Γκανάσου σε αυτό το είδος του πεζού λόγου αποδεικνύεται αληθινή μαστόρισσα. Είναι αδιάκοπες οι λεπτομέρειες στις οποίες υποβάλλει τον αναγνώστη, ο οποίος με τη σειρά του, παρασυρμένος από την ατμόσφαιρα, νομίζει πως όλα αυτά είναι αληθινά (έστω με υπερβολές), πως γίνονται στην πραγματικότητα, την οποία και πρέπει να ζήσει πετώντας από έναν άνυδρο κόσμο σε έναν κατεστραμμένο. Η δημιουργός κινεί τη ζωή των ηρώων και –κυρίως– των ηρωίδων της με πρωτοφανή θεατρικότητα (ιδίως στο δεύτερο μέρος, όπου όλα διαδραματίζονται σε ένα καταφύγιο, άρα σε έναν κλειστό χώρο) αλλά και με απίστευτη κινηματογραφική χροιά, όταν τα επεισόδια βρίσκονται εν εξελίξει στον δρόμο. Το κυριότερο όπλο της, που είναι η φαντασία, κυριολεκτικώς οργιάζει, βυθίζοντας την ανάγνωση σε απρόσμενα βάθη, σε βαθμό μελαγχολίας και κατάθλιψης, σε ένα παράταιρο ψυχικό σκοτάδι, από το οποίο και δεν μπορεί κανείς να αποδράσει χωρίς τα απαραίτητα τραύματα. Η Γκανάσου, διαλέγοντας κομμάτια από τους Σατανικούς στίχους του Ρούσντι και από τα πεζά του Μάρκες, μας τοποθετεί σε ένα κάδρο ατελείωτης θλίψης, χωρίς το παραμικρό χαμόγελο, χωρίς την παραμικρή χαραμάδα φωτός, χωρίς την οποιαδήποτε διαφυγή από ένα οδυνηρό τοπίο, το οποίο όλοι μας βλέπουμε στην τηλεόραση αλλά όχι από κοντά. Άρα, κλείνοντας, μπορούμε αβίαστα να συμπεράνουμε πως νέοι συγγραφείς, με σχετικό έργο στην πλάτη τους, με τα ανάλογα προσόντα στον τομέα της γραφής και με ανοιχτά τα μάτια στην παγκόσμια συγκομιδή, μπορούν να πετύχουν όχι απλώς πολλά, αλλά πολύ περισσότερα και ενδιαφέροντα και ιδιαίτερα πράγματα.

Δευτέρα παρουσία
Τζούλια Γκανάσου
Εκδόσεις Καστανιώτη
σ. 272
ISBN: 978-960-03-7288-5
Τιμή: 14,00€